Θεακρίνος: Βάκχες

Η έναρξη του έργου για μένα ήταν πολλά υποσχόμενη, έμελλε όμως να με απογοητεύσει. Ένας ξένος μπαίνει στην σκηνή με δυο σακούλια υπό του ροκ ρυθμούς από τους μουσικούς επί σκηνής οι οποίοι φαίνεται να αποστασιοποιούνται από το έργο. Στην αρχή νόμιζα πως τα φυτά που κουβαλούσε ήταν φυτά κάνναβης διότι ο Διόνυσος ήταν ήδη εκστασιασμένος και σχεδόν σε φάση στερητικού -ιατρικά. Από τα πρώτα λεπτά κιόλας να 'σου και το γυμνό. Στα πρώτα 5 λεπτά είχα υπερφορτώσει τον εγκέφαλο μου με τα τόσα πολλά μηνύματα.

Η είσοδος του Χορού θύμιζε λαϊκό προσκύνημα ή ακόμα καλύτερα προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα. Εξάλλου θεωρώ δεδομένο ότι ο οποιοσδήποτε με τις στοιχειώδεις γνώσεις μπορεί να κάνει την σύνδεση του Διονύσου με τον Ιησού. Παραξενεύτηκα που μέσα στον κατά κανόναν αμιγώς γυναικείο χορό υπήρξαν 3 άνδρες. Καθόλη την -μεγάλη- διάρκεια της εισόδου του Χορού υπήρξε μουσική με λόγια βασισμένα στην πάροδο, κάτι που επαναλήφθηκε για όλα τα χορικά.

Στο πρώτο επεισόδιο εμφανίζεται ένας απαθής Κάδμος και μια καρικατούρα του Τειρεσία -υποδυόμενος από γυναίκα. Αργότερα εισήλθε από τον χώρο του κοινού ο Πενθέας ο οποίος υπερείχε ερμηνευτικά από κάθε άλλο ηθοποιό της παράστασης. Εύστοχη η μεταμφίεση του Πενθέα σε κουστουμαρισμένο πολιτικό του 21ου αιώνα, μου θύμιζε πολύ τα Ελληνικά δεδομένα. Ο Διόνυσος ήταν σκηνοθετικά αψυχολόγητος, είχε αλλάξει τόσες πολλές πόζες, διαθέσεις και ρούχα που απλά δεν ήξερες σε ποιο “πρόσωπό” του να εστιάσεις.

Συνοπτικά η σκηνοθεσία ήταν κουραστική, οι σκηνοθετικές επαναλήψεις (το κλουβί με κουδούνια του Τειρεσία, το προσκύνημα του χορού, οι κραυγές των αγγελιαφόρων και οι κινήσεις με τα βιβλία) έκαναν το κοινό να γελά. Η σκηνοθεσία ήταν εν μέρει άστοχη όπως η ύπαρξη του διερμηνέα κατά τη συζήτηση Πενθέα-Διονύσου. Η παράσταση αυτή νομίζω έχει σκηνοθετηθεί έτσι ώστε να ανεβεί σε κλειστό χώρο και όχι σε ανοικτό.

Επίσης υπήρξε θεατρικά πολύς χαμένος χρόνος! Η παράσταση κράτησε πάνω από 2 ώρες και από το δεύτερο κιόλας επεισόδιο θεατές άρχισαν να αποχωρούν. Από την αρχή μέχρι το τέλος: τα μακρόσυρτα χορικά με μουσική, το προσκύνημα, η μετακίνηση των Βακχών, η πομπή του Διονύσου στο ανάκτορο, η Αγαύη να περιχύνει το περιεχόμενο των πολλών μπουκάλων που είχαν βάλει επί σκηνής οι Βάκχες κατά την είσοδο-προσκύνημα τους, ή το -άηχο- μοιρολόι της Αγαύης πάνω από το πτώμα του γιου της -το οποίο αν και διαμελισμένο ήταν επί σκηνής ολόκληρο.

Ερμηνευτικά το κλίμα ήταν μονότονο με μόνη εξαίρεση την αφήγηση των αγγελιαφόρων και τον Πενθέα. Δεν αποδόθηκε καμία τραγικότητα, εκτός από τις αφηγήσεις των αγγελιαφόρων και τη τελική σκηνή με την Αγαύη. Επίσης δεν αποδίδετο η αντίστοιχη σοβαρότητα – έχω το ίδιο παράπονο με την παράσταση του ιδίου έργου από τον ΘΟΚ- όταν για παράδειγμα ο Πενθέας φοράει γυναικεία ρούχα. Είναι μια πράξη απελπισίας, δεν το κάνει ούτε επειδή έχει μπερδεμένη σεξουαλικότητα ούτε επειδή του πέρασε από το μυαλό, είναι ουσιαστικά το αρνί που πάει στη σφαγή.

Το πιο άβολο απ' όλα ήταν η σκηνοθέτιδα επί σκηνής. Η σκηνοθέτιδα είχε και τον ρόλο της “Κορυφαίας” του Χορού -υπό κάλυψην διότι στο πρόγραμμα εμφανίζεται στους μουσικούς. Ήταν άβολο διότι ήταν κατά το 95% του θεατρικού χρόνου πίσω στην ορχήστρα, η οποία φαίνεται αποστασιοποιημένη, όμως μιλούσε με τους χαρακτήρες επί σκηνής διαμέσου του μικροφώνου. Ένιωθα πως επρόκειτο για μια επίβλεψη, λες και ήταν η σκηνοθέτης εν ώρα εργασίας, λες και συντόνιζε την πρόβα τζενεράλε.

Έχω διαβάσει και την συνέντευξη της σκηνοθέτιδος στον Φιλελεύθερο (14.07.13, Πολιτισμός, 14) και μιλάει για αυτό το “ξένο”. Ο Διόνυσος είναι κάτι άγνωστο για τους κατοίκους της Θήβας, όπως ήταν οι μετανάστες για μας πριν λίγες δεκαετίες... Εν τοιαύτη περιπτώσει αυτό το “ξένο” το οποίο καλούμαστε σαν κοινό να υποδεχθούμε και να απο-δεχθούμε είναι η ίδια η παράσταση. Ο Διόνυσος είναι η ίδια η παράσταση και το τέλος για μένα ήταν το τέλος της παράστασης: ένας Διόνυσος απόλυτος και επιβλητικός, σχεδόν θεός-τιμωρός και εκδικητικός.

Βάκχες του Ευριπίδη από τη Θεατρική ομάδα Δρόμος με τα δέντρα, στο πλαίσιο του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος.

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Νικολέττα Φριντζήλα
Σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα
Μουσική, σκηνικός χώρος: Βασίλης Μαντζούκης
Σχεδιασμός φωτισμού: Felice Ross
Βοηθός φωτιστή: Σοφία Αλεξιάδου
Χορογραφία: Rootlessroot – Λίντα Καπετανέα, Jozef Frucek
Κοστούμια: Ηλιάννα Σκουλάκη
Φωνητική διδασκαλία: Άντζελα Μπρούσκου
Επιστημονικός συνεργάτης: Ιωσήφ Βιβιλάκης

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί:

Γιώργος Φριντζήλας, Γιώργος Βουρδαμής, Άντζελα Μπρούσκου, Αργύρης Μπακιρτζής, Παρθενόπη Μπουζούρη, Φοίβος Συμεωνίδης, Μιχάλης Πανάδης, Τάσος Δημητρόπουλος, Μιχάλης Τιτόπουλος

Χορός: Σταυρούλα Παυλίκου, Κατερίνα Πατσιάνη, Νάνσυ Σιδέρη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Αλεξάνδρα Ταβουλάρη, Αφροδίτη Κλεοβούλου, Σμαράγδα Κάκκινου, Ντούνια Γρατσία, Ιωάννα Νασιοπούλου, Χρυσάνθη Πίκουλα

Μουσικοί επί σκηνής: Μάρθα Φριντζήλα (τραγούδι), Βασίλης Μαντζούκης (ηλ. κιθάρα, tapes, φωνητικά), Αντώνης Μαράτος (μπάσο), Νίκος Παπαβρανούσης (τύμπανα), Κώστας Νικολόπουλος (ηλ. κιθάρα), Πανού Μανού (ηλ. κιθάρα, πλήκτρα, φωνητικά), Βαγγέλης Παρασκευαῒδης (ηχοληψία)

Θεακρίνος: Οιδίπους Τύραννος

Ο Οιδίποδας είναι μια μυστηριώδης μορφή. Ξέρουμε ότι έχει διαπράξει σοβαρά ηθικά αδικήματα και είναι ο μόνος που δεν το ξέρει... Το κείμενο είναι τρομερά “βασανιστικό” από αυτή την πλευρά. Τραγική ειρωνεία: το βασικό θέμα του έργου, είναι η απάντηση και στο ερώτημα της Σφίγγας, ο άνθρωπος!

Η παράσταση ξεκίνησε με σκηνή παρατεταμένης ησυχίας και τελικά τον θόρυβο των αυτοσχέδιων κουδουνιών -αγνοώ αν αυτά είναι όντως όργανα μουσικής- και έτσι ξεκινάει. Ο χορός είναι το δυνατό στοιχείο της παράστασης γιατί τα χορικά ναι μεν δεν έχουν να κάνουν με την πλοκή την ίδια αλλά οι ηθοποιοί του Χορού είναι Ικέτες, είναι μέρος της Πολιτείας του Οιδίποδα. Τον προσεγγίζουν με σκοπό να τον παρακαλέσουν να βρει λύση για την άθλια κατάσταση της πόλης τους.

Η μουσική λειτούργησε θετικά μόνο κατά το πρώτο μέρος της παράστασης. Έξοχη επιλογή, η μουσική από ήχους πουλιών, την ώρα που εισέρχεται ο Τειρεσίας. Ενδυματολογικά τώρα, στα μάτια μου επρόκειτο για ένα ενδυματολογικό κομφούζιο. Ο Χορός και ο Οιδίποδας στα μαυρόασπρα, ο Τειρεσίας σε ανοικτά γήινα χρώματα, ο αγγελιαφόρος με ρούχα που θυμίζουν τσίρκο και η Ιοκάστη -από άντρα ηθοποιό- με μάσκα και ρούχα που θυμίζουν πολλές εποχές μαζί από την Μινωική Κρήτη στην Αφρική. Χωρίζονται έτσι σε δυο ομάδες: τους θεατρικούς χαρακτήρες (Ιοκάστη, Κρέοντας και Αγγελιαφόρος) και τους διδακτικούς χαρακτήρες (Χορός, Οιδίποδας και Τειρεσίας).

Αυτός ο Οιδίποδας δεν είναι ο κλασικός Οιδίποδας, είναι εδώ -σκηνοθετικά- για να μας διδάξει από τα λάθη του. Ο Οιδίποδας είναι άνετος επί σκηνής, νιώθει εντάξει, γιατί είναι ήρωας για την πόλη του και τους πολίτες του. Όντως γλίτωσε την πόλη του από την Σφίγγα, και θα το ξανάκανε. Οι πολίτες του, όταν η αλήθεια φτάνει επιτέλους στο φως, δεν τον μισούν. Ο Οιδίποδας αυτοκαταράστηκε και αυτοεξορίστηκε από το πρώτο κιόλας επεισόδιο, μπορούσε να μην μάθει ποτέ την αλήθεια, είναι ένα απτό παράδειγμα για το ότι η άγνοια φέρνει ευτυχία.

Όμως δεν μένει εκεί. Περνά στην αναγέννησή του, διότι αυτό που ζούσε μέχρι τώρα ήταν ένας μεσαίωνας. Δεν έχει μυστικά, δεν θέλει να έχει, ακόμα και όταν του ανακοινώνουν ουσιαστικά πως το μίασμα της Θήβας είναι ο ίδιος, θα ξανασώσει την πόλη του. Θα αυτοεξοριστεί για χάρη της πατρίδας του, οι πολίτες του θα ήταν “ικανοποιημένοι” αν απλά έφευγε από την Θήβα. Ο ίδιος όμως επιθυμεί να τιμωρήσει τον εαυτό του που δεν “είδε” το κακό που ερχόταν (έξυπνη η χρήση των λέξεων γύρω από την όραση και τα μάτια) και έτσι τρυπά τα μάτια του με δυο καρφίτσες της Ιοκάστης η οποία αυτοκτονεί.

Αυτό που δεν κατανόησα στην παράσταση ήταν η χρήση της μάσκας, χρησιμοποιήθηκαν μάσκες 3 φορές: στην είσοδο του Οιδίποδα, όπου κρατά την μάσκα της εξουσίας ίσως, την ίδια κρατάει και ο Κρέοντας στο τέλος, στην είσοδο της Ιοκάστης, υποδυόμενη από άντρα, με μάσκα που κάλυπτε το μισό πρόσωπο μόνο και τέλος στην είσοδο της Αντιγόνης και της Ισμήνης με ολοπρόσωπες μάσκες που θύμιζαν θρίλερ.

Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή από το Θέατρο Do Bolhão Πορτογαλίας στο πλαίσιο του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος.

Ταυτότητα της παράστασης:

Σκηνοθεσία: Κουνιάκι Ίντα
Σκηνικά: Κριστοβάο Νέτο
Κοστούμια: Κριστίνα Κόστα
Σχεδιασμός φωτισμού: Πέντρο Βιέιρα ντε Καρβάλχο
Σχεδιασμός ήχου: Τζοζέ Πράτα

Τους ρόλους ερμήνευσαν οι ηθοποιοί:

Αντώνιο Καπέλο, Τζιοάο Πάουλο Κόστα, Τζιοάο Καρντόζο, Ρίτα Λαγκάρτο και Ρίτα Γκιγκάντε

Χορός: Πέντρο Λαμάρες (Κορυφαίος) Αντρέ Λουμπέτ, Μπεατρίζ Φρουτουόζο, Καταρίνα Ριμπέιρο Σάντος, Ίβο Λουζ, Τζιοάνα Μελό, Μίγκουελ Λέμος, Πέντρο Ροκέττε, Ρίτα Λαγκάρτο και Ρίτα Γκιγκάντε

Θεακρίνος: Αντιγόνη

Αν ζούσε ο Αριστοτέλης σήμερα, και έβλεπε πως ζούμε, πως συμπεριφερόμαστε και πως σκεφτόμαστε νομίζω θα αναθεωρούσε για τον Οιδίποδα και θα ονόμαζε την Αντιγόνη ως την τελειότερη τραγωδία. Καταρχάς και τα δυο έργα είναι του Σοφοκλή και αντλούν τα θέματά τους από τη Θηβαϊκή μυθολογία. Βρισκόμαστε στη Θήβα, θεωρητικά, στην πόλη όπου ο Οιδίποδας βασίλευσε μέχρι τον αυτοεξορισμό του. Οι γιοί του Ετεοκλής και Πολυνείκης σφάχτηκαν σε μια μάχη καθώς ο πρώτος αρνήθηκε να παραδώσει τον θρόνο στον αδερφό του, όπως είχε συμφωνηθεί, και ο Πολυνείκης έκανε εκστρατεία να καταλάβει τη Θήβα. Την εξουσία ανέλαβε ο Κρέοντας και απαγορεύει την ταφή του Πολυνείκη διότι τον θεωρεί προδότη.

Η Αντιγόνη και η Ισμήνη είναι οι δυο κόρες -και ταυτόχρονα αδερφές- του Οιδίποδα. Ουσιαστικά πρόκειται -θα λέγαμε σήμερα- για τις δυο όψεις του ιδίου νομίσματος, ή δυο άκρα: η Ισμήνη υπακούει στις διαταγές του Κρέοντα, ενώ η Αντιγόνη θεωρώντας χρέος προς τον αδελφό της και την οικογένειά της αψηφά τις διαταγές του βασιλιά και θάβει τον Πολυνείκη. Όμως ο Κρέοντας είναι “αναγκασμένος” να τιμωρήσει την Αντιγόνη, ο Κρέοντας είναι αμερόληπτος, οφείλουμε να του το παραδεχτούμε.

Ο Κρέοντας υποστηρίζει τον νόμο διότι μετά το θάνατο των γιων του Οιδίποδα είναι ο νόμος! Και όταν λέω τον νόμο, εννοώ τους γραπτούς νόμους, αυτά που λένε τα χαρτιά. Η Αντιγόνη υποστηρίζει τους άγραφους νόμους, τον θεό και την οικογένεια, το χώμα και το αίμα. Είναι και αυτοί δυο άκρα... Η Αντιγόνη όμως μπορεί να εκληφθεί ως ταραχοποιό στοιχείο στις μέρες μας, γιατί με την πράξη της αυτή οδηγεί κι άλλους σε τιμωρία ή θάνατο, όμως δεν είναι παράλογη, δεν είναι τρελή, δεν είναι πολιτική (δεν πάει κόντρα στον βασιλιά επειδή θέλει να βασιλεύσει, δεν είναι αντιπολίτευση, πάει απλά κόντρα ηθικά στην διαταγή).

Η Αντιγόνη όμως σκέφτεται όπως ο “παρεκκλίνων” μέσος άνθρωπος σκέφτεται: “αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας”. Θέλει να θάψει τον Πολυνείκη στο χώμα στο οποίο γεννήθηκε, δεν την νοιάζει η έχθρα των αδερφών της, όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν για αυτή. Δεν ασχολείται με τον φαύλο κύκλο αίματος που ασχολείται ο Κρέοντας (ή η Ηλέκτρα σε άλλη τραγωδία του ίδιου θεατρικού συγγραφέα) δεν θέλει να αποδώσει δικαιοσύνη, θέλει να αποδώσει τις τιμές στον νεκρό όπως πρέπει.

Ο σκηνοθέτης έχει κατανοήσει το κείμενο σε απόλυτο βαθμό! Βασικότατο. Η παράσταση ανέβηκε στην διάλεκτο της Αραβικής που ομιλείται από τους Παλαιστινίους, αρκετά περίεργο άκουσμα, όμως η επαφή με το πρωτότυπο κείμενο δεν χάθηκε. Κατά τα χορικά -πλην του τελευταίου- το πρωτότυπο κείμενο προβαλλόταν στο σκηνικό, ενώ το τελευταίο χορικό αντικαταστάθηκε με ένα ποίημα του Μαχμούντ Νταρβίς. Φαίνεται πως σκηνοθετικά και ερμηνευτικά το κείμενο έχει χωνευτεί και σμιλευτεί σε τέτοιο βαθμό που αν δεν έλεγες σε κάποιον ότι είναι Αρχαίο Ελληνικό δράμα να το θεωρούσε έργο της Παλαιστινιακής λογοτεχνίας.

Η σκηνοθεσία ήταν υπέρμετρα ενδιαφέρουσα. Η Αντιγόνη είναι η εμβληματική εκείνη μορφή που της απέδωσε ο Σοφοκλής περί τα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα! Και σήμερα εν έτει 2013 η Αντιγόνη είναι εμβληματική μορφή όχι τόσο ερμηνευτικά όσο παραστατικά -θεωρώ ότι ο Κρέοντας εν προκειμένω υπερείχε ερμηνευτικά.

Που βρισκόμαστε άραγε; Το τοπίο είναι στη διάθεση του θεατή να συντεθεί, όχι λόγω του πτωχού ποσοτικά -αλλά όχι ποιοτικά- σκηνικού αλλά γιατί αυτό επιθυμεί ο σκηνοθέτης. Οι στίχοι μαρτυρούν τις Θήβες, η γλώσσα μαρτυρά μια άλλη χώρα, η μουσική μαρτυρεί ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Η μουσική επίσης δεν “έντυνε” μουσικά την παράσταση, ήταν ένα με αυτήν, αν έλειπε η μουσική το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο, αν έλειπε η παράσταση το αποτέλεσμα πάλι δεν θα ήταν το ίδιο. Η μουσική από το τρίο Τζουμπράν (τους αδελφούς Σαμίρ, Ουισάμ και Αντνάν) είχε τέτοια δυναμική ώστε να εισέλθει στο χώρο και στο κείμενο και να γίνει ένα με την παράσταση.

Δεν ήταν απλά κάτι “καινούριο” θεατρικά, δεν ήταν απλά μια αξιοπρεπής παράσταση, ήταν κάτι περισσότερο. Μια εξαιρετική παράσταση, με ένα -δυνητικά- σοβαρό αντίκτυπο!

Αντιγόνη του Σοφοκλή από το Εθνικό Θέατρο Παλαιστίνης στο πλαίσιο του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος. Μια συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Παλαιστίνης στην Ιερουσαλήμ και του Théâtre des Quartiers d’Ivry του Παρισιού, με τη στήριξη του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στην Ιερουσαλήμ και του Ιταλικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Αμπτούλ Ραχμά Πταουί

Σκηνοθεσία: Ατέλ Χακίμ

Σχεδιασμός φωτισμού και σκηνικών: Ιβ Κολέ

Κοστούμια: Σατίν Σαλίμ

Μουσική: Τρίο Τζουμπράν

Βίντεο: Μάθιου Μουλότ και Πιέτρο Μπελόνι

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί:

Χουσάμ Απού Εϊέσι, Αλά Απού Γανπιά. Καμάλ Αλ Πάσια, Γιασμίν Χαμάαρ, Σατίν Σαλίμ, Νταούτ Τοτάχ.

Τί μας πταίει;

Ένας τίτλος “Τίς πταίει” θα σήμαινε αυτομάτως πως θα μιλήσω για οικονομικά θέματα, γι' αυτό και το “Τί μας πταίει”. Επιπλέον δεν την έχω δει Τρικούπης. Μια έκθεση, ένα δικαστήριο και δυο χρόνια μετά... κάποια πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ.

Λες και τα προβλήματα που είχαμε ως κράτος εμφανίστηκαν στις 11 Ιουλίου 2011, όταν ανοίξαμε τις τηλεοράσεις και είδαμε ένα μαύρο τοπίο. Είναι απόλυτα -και απόβλητα χαζό- να πιστεύεις ότι τα προβλήματα (κυρίως τα οικονομικά) ξεκίνησαν από τότε. Το μόνο πράγμα που άρχισε εκείνη τη μέρα, για κακή μας τύχη, ήταν η προεκλογική εκστρατεία.

Θα ήθελα να αποδώσω ειδική μνεία στο τόσο... “λαϊκό” και αυθόρμητο κίνημα των τόσο... Αγανακτισμένων (γιατί η τάση σχηματισμού λέξεων με πρώτο συνθετικό το ψευδο- παραπέμπει αλλού) οι οποίοι εξαφανίστηκαν. Οι Αγανακτισμένοι των καθημερινών -διότι ως γνωστόν το Σουκού η πρωτεύουσα μεταφέρεται στον Πρωταρά- απέτυχαν να ολοκληρώσουν τον σκοπό τους. Ούτε τα ΜΜΕ τους βοήθησαν αφού δεν ήταν εκεί Σάββατο και Κυριακή για να απαθανατίσουν τους 8 -οκτώ ολογραφώς για να μην υπάρξει παρεξήγησις- διαμαρτυρόμενους. Ένιχαου μια παραίτηση -αίτημα της λαοθάλασσας- δεν θα αναιρούσε αυτά που ήδη είχαν γίνει.

Ακόμα πλανώνται στην ατμόσφαιρα μαζί με τη σκόνη αστικοί μύθοι περί δικαιοσύνης και υπευθυνότητας. Και όλοι μιλάνε για ευθύνες. Θέλετε να μιλήσουμε πράγματι για ευθύνες; Για τον πρόεδρο Χριστόφια; Συμφωνώ και διαφωνώ. Πως φταίει όμως; Ούτε φωτιά έβαλε, ούτε οδηγούσε ή χειριζόταν τον γερανό που στοίβαξε τα εμπορευματοκιβώτια. Ούτε ήταν ο ήλιος ο καλοκαιρινός που εξόγκωσε τα φορτία. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε για κατηγορίες εγκλήματος εξ' αμελείας. Όμως δεν είναι μόνο η αμέλεια του προέδρου. Ναι, και του Υπουργού Άμυνας και του Υπουργού Εξωτερικών αλλά και κάποιοι άλλου, βασικότερου.

Η ώρα της παραβολής:

Εγώ έρχομαι σπίτι σου και σε ενημερώνω πως θα τοποθετήσω στην αυλή του σπιτιού σου ένα διακοσμητικό πιθάρι το οποίο έχει μέσα δυναμίτη. Δε μου λες όχι ούτε μου προτείνεις εναλλακτικές, αντιθέτως μου λες, οκ και μου υποδεικνύεις συγκεκριμένο χώρο. Περνάει ένας μήνας, περνάει ένας χρόνος, περνάνε δυο χρόνια και κάτι σου μυρίζει... Διαισθάνεσαι πως κάτι δεν πάει καλά με το πιθαράκι. Περνάνε δυόμιση χρόνια και δεν έκανες τίποτα για να το μετακινήσεις ή για να προσταυτείς από αυτό. Γιατί να μην έχεις μερίδιο ευθύνης;

Που ήταν τα 98 εμπορευματοκιβώτια;

Σε στρατόπεδο της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ). Κερδίσατε ένα πολυμίξερ!

Έξω απ' τα δόντια

Ένοχοι είναι και αυτοί που το ξέραν και δεν έκαναν τίποτα. Και για να σε διευκολύνω, ο Διοικητής της βάσης, ο στρατηγός, ο Αρχηγός και Υπαρχηγός της ΕΦ και όλοι όσοι ήξεραν την κατάσταση ΦΤΑΙΝΕ. Μην είστε επιλεκτικοί! Άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο. Και όποιος ισχυρίζεται ότι δεν γνώριζαν τον κίνδυνο αστειεύεται με τον χείριστο τρόπο. Τι πάει να πει “αφέθηκε στη τύχη του” και “δεν ήξεραν τον κίνδυνο”; Είχαν ΕΝΕΝΗΝΤΑ ΟΚΤΩ εμπορευματοκιβώτια γεμάτα με πυρομαχικά, το ένα πάνω στο άλλο. Ο πιο ηλίθιος άνθρωπος θα έφευγε να σώσει τη ζωή του! Έπρεπε να δοθεί διαταγή για εκκένωση αντί για κατάσβεση. Παράλληλα ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς δεν κατηγορήθηκε ενώ η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Άμυνας -πρόεδρος της οποίας κατά την χρονιά που τα εμπορευματοκιβώτια εγκαταστάθηκαν στη ναυτική βάση ήταν ο νυν πρόεδρος της βουλής κ. Ομήρου- έμεινε στο απυρόβλητο.

Νιώθω ότι δεν χωνεύθηκε αρκετά, ότι όποιος πρόεδρος και αν ήταν την δεδομένη εκείνη στιγμή (Μακάριος, Παπαδόπουλος, Νίκος, Ούτοπος κ.ο.κ.) θα συνέβαινε το ίδιο ακριβώς πράγμα. Και λέω την δεδομένη εκείνη στιγμή γιατί ο ΟΗΕ πίεσε την κυβέρνηση να κρατήσει το φορτίο για διάφορους λόγους, ένας από αυτούς για να μην φτάσει το υλικό στη Συρία και από εκεί πιο κάτω (hint: εκεί που η Αμερική παίζει πόλεμο). Μετά η Ευρωπαϊκή Ένωση πίεσε την κυβέρνηση -όπως αποκαλύπτει το wikileaks- η μεταφορά να γίνει σύντομα και το φορτίο να φυλαχτεί στην επαρχία Λεμεσού. Ποιος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας -ιδρυθείσας μόλις το 1959- θα τολμούσε να πει όχι σε ΟΗΕ και ΕΕ για οπλισμό; Εδώ δεν είπε όχι στο κούρεμα! Μην διασκεδάζετε τις υποψίες σας.

Πριν και το μετά

Το μεγαλύτερο λάθος της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν καθαρά η ευθυνοφοβία του ΑΚΕΛ, η οποία έδωσε όλα τα άλλοθι στον λαό να υποσκάπτει την πολιτεία και να εμφανιστούν διάφοροι Σωτήρες, από ανιστόρητους πατριώτες μέχρι αποβράσματα του φασισμού, και να “συνογλείφουνται”, κυπριαστί, για τον Προεδρικό θώκο, τον οποίον και τελικώς κατέλαβαν.

Το μεγαλύτερο λάθος της νυν κυβέρνησης είναι πως βάφτισαν τα θύματα ήρωες. Πάντα είχαμε ένα πρόβλημα με το να ορίζουμε ποιος είναι ήρωας, από το 1955 τουλάχιστον. Αν όντως είναι ήρωες γιατί αναζητούμε δικαιοσύνη; Είδατε εσείς να στήνεται δικαστήριο για τον Αυξεντίου; Και ούτε πρόκειται! Αν ήταν θύματα και στις συνειδήσεις του κόσμου τότε θα μιλούσαμε για πραγματική αναζήτηση της δικαιοσύνης.

Αλλά όλα αυτά τα λέμε “μερικοί”

Προχθές ήταν οι μανάδες έξω από τα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων και μιλούσαν για “χρέος στην πατρίδα” να υπηρετήσουν τα παιδιά τους στην Εθνική Φρουρά... και το κερασάκι στην τούρτα οι μανάδες να δηλώνουν περήφανες πάνω από τον μακάβριο τίτλο των ειδήσεων “Νέο αίμα για την Εθνική Φρουρά”. Η Κύπρια μάνα όμως, ό,τι και να γίνει, (θα) συμβουλεύει το παιδί της να αυτοφυλακιστεί για δυο χρόνια για να υπηρετήσει μια... μισή πατρίδα η οποία τον φτύνει με κάθε ευκαιρία (π.χ. αν ένας νέος θέλει να ταξιδέψει πρέπει να πάρει άδεια εξόδου από το στρατολογικό γραφείο, γελοία προγράμματα κατάρτισης ανέργων, μειωμένες φοιτητικές χορηγίες).

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθένα ξεχωριστά για την ώθηση που μου δίνετε να... μεταναστεύσω.

Παγκύπριες εξετάσεις και τα... λυπά

Όντας Φιλόλογος -προσφάτως πτυχιούχος της Φιλοσοφικής- θα ήθελα να πάρω τον λόγο και να αναφερθώ στους χαμηλούς γενικούς των Παγκυπρίων εξετάσεων στα φιλολογικά μαθήματα, στις ίδιες τις Παγκύπριες και στα των φιλολογικών... σφαιρικά.

Όταν ήμουν μαθητής -όχι πολύ παλιά δηλαδή- οι εκθέσεις μου δεν ήταν καλές για πολλούς λόγους. Τότε στην εφηβεία ήταν ακόμα πιο δύσκολο, απ' ότι είναι τώρα, να έβαζα την σκέψη μου σε σειρά και όντως ξέφευγα από το θέμα πολλές φορές. Παρόλα αυτά δεν ήταν αυτό το ζήτημα, ωραία τα έλεγα, αλλά δεν έλεγα αυτά που θέλανε να διαβάσουν οι καθηγητές, δεν έγραφα εκείνα που οι σαφείς οδηγίες διόρθωσης από το Παιδαγωγικό και Υπουργείο έλεγαν σε, όπως το λέμε στη γλώσσα μας, bullet points. 

Όχι κύριε Ταλιαδώρε, οι μαθητές μια χαρά μπορούν να εκφράζονται, απλά το σύστημα είναι τόσο “χαζό” και τόσο περίπλοκο που προτιμούν να εκφράζονται με συνθήματα, grafiti και την τέχνη γενικότερα παρά με την λεπτεπίλεπτη και στομφώδη -και καθόλου Νέα- Ελληνική γλώσσα έτσι όπως αυτή διδάσκεται στα σχολεία μας σήμερα: 1. Σε ρωτάω κάτι. 2. Θέλω την άποψη σου. 3. Ωστόσο θέλω την άποψη σου όμορφη. 4. Χωρίς να διαφωνείς με τις κατευθυντήριες γραμμές. 5. Θα βαθμολογηθείς.

Οι καθηγητές που έτυχαν σε εμένα τουλάχιστον καθ' όλη τη διάρκεια της φοίτησης μου στη Μέση Εκπαίδευση προήγαγαν μια λάθος -γλωσσολογικά και όχι μόνο- εικόνα της γλώσσας μας. Καταρχάς δεν αποφάσιζαν μεταξύ τους ποιο από τα δυο είναι τελικά ορθό: να μιλάμε την Νέα Ελληνική στην τάξη γιατί αυτή είναι η “σωστή” και γιατί την έχουμε παραμελήσει και χάνεται; Ή να μιλάμε στα Κυπριακά γιατί αυτά είναι ο πολιτισμός μας και χάνονται κι αυτά; Επιπλέον επιδεικνύουν έλλειψη επαγγελματισμού όταν συγχέουν την -νεκρή- Αρχαία με την Νέα Ελληνική.

Προάγεται ο γλωσσισμός, firstly: τα Ελληνικά είναι μια πλούσια γλώσσα (ελεεινό) καμιά άλλη γλώσσα δεν είναι σαν την Ελληνική. Επιπλέον προάγεται η λάθος άποψη για την γλώσσα, ως μια αναλλοίωτη σταθερά αξία του πολιτισμού μας. Ξεχνάμε παντελώς ότι η γλώσσα αλλάζει-εξελίσσεται μέρα με τη μέρα. Φτάσαμε, κατ' εμέ, σε ένα γλωσσικό... “Δεν ξεχνώ” (...και αγωνίζομαι δίχως λόγο και αιτία)

Και τώρα πληρώνουμε τα λάθη μας. Οι χαμηλοί μέσοι όροι των Νέων Ελληνικών είναι ενδεικτικοί και δηκτικοί (αχ αυτά τα λογοπαίγνια). Αν εξαιρέσουμε την υπαρξιακά στατιστική τους ύπαρξη μπορούμε να πούμε ότι είναι απόδειξη ότι η διδασκαλία της επίσημης γλώσσας του κράτους -και της μητρικής για τους περισσότερους μαθητές- είναι κακή, και ποιοτικά και ποσοτικά. Οι Παγκύπριες εξετάσεις (η κορυφή της αξιολόγησης της Μέσης) είναι για κλάματα, και ειδικά στα Νέα όπου τόσο το κομμάτι με τα λογοτεχνικά κείμενα όσο και η έκθεση ιδεών είναι “κενόδοξα”.

Επιπλέον δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο ύπαρξης της αναγωγής. Αδυνατώ. Οι βασικές αρχές της “αξιολόγησης” είναι η αξιοπιστία και η εγκυρότητα. Φτάσαμε, με την αναγωγή, σε ένα νέο επίπεδο αξιολόγησης: την Ψευδο-αξιολόγηση. Που είναι η αξιοπιστία; Που η εγκυρότητα; Έχουμε ένα μάτσο ψευδο-στατιστικά στοιχεία τα οποία όχι μόνο είναι πλασματικά, είναι το εισιτήριο του μαθητή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παράλογο enough. Επιπλέον, πείτε μου, η μαθήτρια ή ο μαθητής που πήρε 20 σε όλα (υπάρχουν και αυτοί οι μαθηταί για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο) θα τύχει αναγωγής; Γιατί όχι; Δεν είναι άδικο, προς τους μαθητές του 19 και του 20;

Η κατάταξη μαθητών και η αντιστοιχία τους με ένα αριθμό δεν έχει σκοπό την μάθηση, νομίζω όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό. Και οι Παγκύπριες είναι εδώ για να μας θυμίζουν τη βαθμοθηρική “διάθεση” της Εκπαίδευσης στην Κύπρο, όπου -και καλά- μόνο οι καλοί μαθητές (ήτοι ανταγωνισμός στο έπακρον) περνάνε στη τόσο Ανώτερη-Ανώτατη Εκπαίδευση.

Ο τρόπος να αυξηθούν αυτοί οι Μέσοι Όροι είναι απλός: Στροφή στον μαθητή. Ας δώσουμε λίγη προσοχή και στους μαθητές εκείνους οι οποίοι παραδίδουν το γραπτό άλυτο και βαθμολογούνται με μονάδα γιατί προφανώς δεν τους απασχολεί όλο αυτό. Ας δώσουμε κι άλλη προσοχή στους όχι-και-τόσο-καλούς μαθητές και ας τους βοηθήσουμε στην τάξη πρακτικά να γίνουν καλύτεροι. Και ας μην ασχολούμαστε με εκείνο το παράθυρο του Καβάφη στο Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και τι θέλει να πει ο ποιητής (spoiler: δεν έχει να κάνει με τη σεξουαλικότητά του).

Μια άλλη βασική αρχή της αξιολόγησης είναι η ανατροφοδότηση, feedback που λένε και στο χωριό μου. Πρώτον όταν ο μαθητής-φοιτητής λύνει ένα γραπτό οφείλεται να του παραδοθεί διορθωμένο για να δει τα τυχόντα λάθη του. Επιπλέον ας ζητήσει το Υπουργείο και η Υπηρεσία Εξετάσεων ανατροφοδότηση από τον άμεσα ενδιαφερόμενο, τον μαθητή... με την πιο απλή μορφή της, με ανώνυμο έντυπο (στο τέλος των εξετάσεων, με προαιρετική συμμετοχή αρχικά νοουμένου ότι θα τους εξηγηθεί η σημασία της ανατροφοδότησης).

Τέλος θεωρώ άδικο τα κριτήρια των Πανεπιστημίων να είναι απρόσωπες εξετάσεις -οριστικές- με κλειστού τύπου και ψευδο-ανοικτού τύπου ερωτήσεις. Πρέπει να γίνει τουλάχιστον από πλευράς Πανεπιστημίου Κύπρου συνδυασμός μεθόδων αξιολόγησης, όπου ο υποψήφιος φοιτητής, θα κρίνεται όχι απόλυτα από τον βαθμό της εξέτασης αλλά με τέτοιο τρόπο που θα μετράται ποιοτικά και ποσοτικά η γνώση του. Επιπλέον μην ξεχνάμε την αυτοαξιολόγηση (καθόλου καινούργιο φρούτο) στην οποία δεν δίδεται καμία βαρύτητα στην Κύπρο.

Η ανθρωπιά (sic)

Σε αυτό το κόσμο το θράσος πάει κι έρχεται. Προτιμώ να αποφύγω να αναφερθώ στο περιβόητο οικόπεδο που αγόρασαν οι υπάλληλοι της CYTA στην Δρομολαξιά. Δρομολαξιά, Δρομολαξιά η αγαπημένη μου πόλη! Το τεμάχιο ανήκε σε Τουρκοκύπριο, και παρακολουθώ με λύσσα κακιά έναν βουλευτή -Γεωργίου θαρρώ πρόεδρος επιτροπής ελέγχου- στο Μέρα Μεσημέρι και αδυνατώ να καταλάβω αν είναι με το μέρος του ΤΚ ή όχι... Και καλά τον πήρε η ανθρωπιά (sic) για το αν όντως εξαπατήθηκε από το κτηματομεσιτικό γραφείο;

Η ανάρτησή μου έχει να κάνει με το βρέφος το οποίο μεταφέρθηκε στο Ισραήλ λόγω καρδιακής ανωμαλίας. Τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα του βρέφους δεν είναι ημεδαποί, δεν κατάγονται από την χώρα στην οποία κατοικούν και δη την Κύπρο. Αυτό χρειάζεται να ξέρουμε, είτε είναι Εγγλέζοι, Τουβαλοί ή Σουηδοί, Πακιστανοί ή Φιλλιπινέζοι, περαιτέρω πληροφορίες -με τον τρόπο που παρουσιάσθησαν εχτές βραδίς- νομίζω αποδεικνύουν αντιδεοντολογική συμπεριφορά και άρση του προσωπικού απορρήτου εκ μέρους του ίδιου του Υπουργού Υγείας -ιατρός στο επάγγελμα- ο οποίος και ανακοίνωσε την υπόθεση.

Και γιατί αντιδεοντολογική; Όπως και σε κάθε επάγγελμα έτσι και στον ιατρικό χώρο υπάρχει μια κάποια δεοντολογία η οποία υπάρχει αναρτημένη σε επίσημες ιστοσελίδες. Στην Ελλάδα ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας υπάρχει σε μορφή νόμου (εγκεκριμένος από τη Βουλή παρακαλώ) εκδοθείς τον Νοέμβριο του 2005. Ο αντίστοιχος κώδικας στην Κύπρο δεν έχει μορφή νόμου, είναι αναρτημένος στον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο μόνο, ο Περί Ιατρών Νόμος (1967) είναι γραμμένος σε απτή καθαρεύουσα και έχει τροποποιηθεί πολλάκις ωστόσο ο Κώδικας Δεοντολογίας δεν είναι μέρος του μιας και σύμφωνα με το άρθρο 13 επιτρέπει στο Σύλλογο “να ρυθμίζει διά κανονισμών την αφορώσαν εις την άσκησιν του Ιατρικού επαγγέλματος δεοντολογίαν”. Έστω, ας δούμε λίγα πράγματα από τον Κώδικα:

Άρθρο 5: Ο ιατρός οφείλει να δείχνει σε όλους τους ασθενείς ίση μέριμνα, επιμέλεια και αφοσίωση, αδιαφορώντας για την οικονομική κατάσταση και κοινωνική θέση του καθενός (...)

Άρθρο 9: Η σχέση ιατρού και ασθενή είναι ιερή. Σ' αυτήν ο ασθενής εμπιστεύεται και δίνει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες στον ιατρό για να τον διευκολύνει στη διάγνωση και θεραπεία με τη βεβαιότητα πως αυτός θα τηρήσει απόλυτη εχεμύθεια.

Μόνο με τη γραπτή συγκατάθεση του αρρώστου ή του νόμιμου αντιπροσώπου του μπορεί ο ιατρός να αποκαλύψει τις πληροφορίες αυτές. (...)

Άρθρο 11: Το ιστορικό, η κλινική εικόνα και τα αποτελέσματα εξετάσεων του ασθενή μπορούν να ανακοινωθούν σε ιατρικά συνέδρια, περιοδικά ή συζητήσεις ιατρικού περιεχομένου μόνο όταν, δεν αποκαλύπτεται άμεσα ή έμμεσα η ταυτότητα του ασθενή (...)

Άρθρο 15: Η αναφορά από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας σε ορισμένα νέα που σχετίζονται με το ιατρικό επάγγελμα θεωρείται σήμερα απαραίτητη προσφορά στην ενημέρωση του κοινού. Τέτοια νέα αφορούν τις γεννήσεις, θανάτους και την εμπλοκή ατόμων σε δυστυχήματα και αστυνομικές υποθέσεις. Ο ιατρός έχει υποχρέωση στις περιπτώσεις αυτές να συμβάλλει στη μετάδοση σωστών πληροφοριών χωρίς όμως λεπτομέρειες που μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο άτομο ή την οικογένεια του.

Αφού ο Υπουργός προέβηκε σε αποκάλυψη ασήμαντων πληροφοριών, ήτοι ποια η καταγωγή των γονιών του βρέφους (δεν γνωρίζω κατά πόσον ήταν μετά από ερώτηση δημοσιογράφου), τόνισε πως είναι ηθική υποχρέωση του Υπουργείου να σωθεί το παιδί, μια ανθρώπινη ζωή. Μπράβο και εύγε στο Υπουργείο για την ανθρωπιά του (sic) τώρα το παιδί δεν είναι απλά μια ανθρώπινη ζωή, έχει γίνει στο στόμα πολλών “το μωρό των αλλοδαπών που εννά του πληρώσουμεν τζαι την εγχείρηση που πάνω, εν κανεί που εν παράνομοι”.

Κάποιοι νομίζουν ότι αυτές οι δηλώσεις του Υπουργού ήταν απόδειξη ανθρωπιάς, εγώ το βλέπω σαν δηλώσεις που βλάπτουν την τιμή και την αξιοπρέπεια του ιατρικού κόσμου! Τι διαφορετικό θα γινόταν αν οι γονείς του παιδιού ήταν Κύπριοι; Το ταξίδι θα κόστιζε λιγότερο; Η εγχείριση θα κόστιζε λιγότερο; Δεν είσαι λαρτζ τύπος επειδή δέχτηκες να στείλεις ένα παιδί, βρέφος ΕΠΤΑ ημερών, σε άλλη χώρα για εγχείρηση ακόμα και αν δεν είναι δικαιούχο το παιδί. Το είπε λες και κάνει χάρη στο παιδί! Ε όχι, αυτό μας έλειπε να μην δεχόσασταν! Δεν είναι ανθρωπιά, είναι υποχρεώση!

Ο γιατρός -κάτι που είναι ο Υπουργός- μόλις αναλαμβάνει ένα περιστατικό αυτομάτως ΔΕΝ σκέφτεται τα λεφτά, δεν είναι υποχρέωση του ιατρού να σκεφτεί τα έξοδα. Μιλάμε για ανθρώπινη ζωή ή για τα λεφτά τελικά; Ή γιατροί θα είσαστε ή λογιστές, και τα δυο μαζί δεν γίνεται!

Food for thought για τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο λοιπόν από τον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας της Ελληνικής Δημοκρατίας:

Άρθρο 2. Άσκηση της Ιατρικής ως λειτούργημα.

Παράγραφος 2: Ο ιατρός τηρεί τον όρκο του Ιπποκράτη, ασκεί το έργο του σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και πρέπει, κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, να αποφεύγει κάθε πράξη ή παράλειψη η οποία μπορεί να βλάψει την τιμή και την αξιοπρέπεια του ιατρού και να κλονίσει την πίστη του κοινού προς το ιατρικό επάγγελμα. Οφείλει, επίσης, να διατηρεί σε υψηλό επίπεδο την επαγγελματική του συμπεριφορά, ώστε να καταξιώνεται στη συνείδηση του κοινωνικού συνόλου και να προάγει το κύρος και την αξιοπιστία του ιατρικού σώματος. Ο ιατρός πρέπει να επιδεικνύει τη συμπεριφορά αυτή όχι μόνον κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, αλλά και στο πλαίσιο της γενικότερης κοινωνικής έκφανσης της προσωπικότητάς του.

3. Το ιατρικό λειτούργημα ασκείται σύμφωνα με τους γενικά αποδεκτούς και ισχύοντες κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Διέπεται από απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους χωρίς διάκριση φύλου, φυλής,θρησκείας, εθνικότητας, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικής θέσης ή πολιτικής ιδεολογίας.

Links - Σύνδεσμοι:

Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος – Κανονισμοί Ιατρικής Επαγγελματικής Δεοντολογίας

Ο Περί ΙατρώνΝόμος - Κύπρος

ΙστότοποςΥπ.Υγείας Ελλάδος - Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας