Θεακρίνος: Μήδεια

Ο Κώστας Τοπούζης στη σειρά της Επικαιρότητας για το ΑΕ Θέατρο αναφέρει “οι τραγωδίες του Ευριπίδη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τις τραγωδίες του Αισχύλου και του Σοφοκλή”. Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω... Ακόμα και με τον Σοφοκλή, ο οποίος ήταν 20 περίπου χρόνια μεγαλύτερος του, έχει τρομερές διαφορές. Η Μήδεια είναι από τα σχετικά πρώιμα έργα του Ευριπίδη, παρουσιάστηκε το 431 π.Χ.. Το έργο έχει να κάνει με την δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει η Μήδεια μετά την προδοσία του άντρα της. Πολλοί λένε ότι η εκδίκηση είναι ουσιαστικά η πλοκή του έργου αδιαφορώντας για το παρελθόν της Μήδειας.

Η Μήδεια είναι η κόρη του βασιλιά της Κολχίδας. Όταν ο Ιάσονας φτάνει εκεί η Μήδεια τον ερωτεύεται και τον βοηθά να πάρει το Χρυσόμαλλο δέρας. Αργότερα ο Ιάσονας επιθυμεί να φύγει με την Μήδεια από την Κολχίδα αλλά για να γίνει αυτό η Μήδεια έπρεπε να σκοτώσει τον ίδιο της τον αδερφό. Όταν φτάνουν στην Ιωλκό, πατρίδα του Ιάσονα, η Μήδεια πείθει τις κόρες του Πελία να τον σκοτώσουν γιατί ο Πελίας, θείος του Ιάσονα, ήταν αυτός που έστειλε τον Ιάσονα στην Αργοναυτική εκστρατεία από φόβο μήπως του πάρει τον θρόνο και έδιωξε τον πατέρα και αδερφό του Ιάσονα από την πόλη. Κυνηγημένοι και πάλι φθάνουν στην Κόρινθο όπου ο Ιάσονας παντρεύεται την Γλαύκη ή Κρέουσα, κόρη του Βασιλιά.

Είδαμε λοιπόν δυο πρωτότυπες παραγωγές του ιδίου έργου στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, η μια από το Induoteatro της Ισπανίας και η δεύτερη από την θεατρική ομάδα Built-up Area.

Το InduoTeatro ανέβασε την παράστασή του με γνώμονα το κείμενο και τη σημασία της Μήδειας ως μορφή. Μορφή σε ένα ορισμένο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο, της εποχής του συγγραφέα, και ως η εξαίρεση του κανόνα. Ναι, είναι ξένη, αλλά και ο Ιάσονας είναι ξένος, μακριά από την πατρίδα του. Η παράσταση ήταν προσεγμένη και το κείμενο προσεγγίστηκε με σεβασμό. 

 

Η σκηνοθεσία δεν ήταν διόλου στατική, με σχεδόν ακατάπαυστες κινήσεις, και έφτανε τα όρια της χορογραφίας. Έτσι κίνηση και χορός ενώθηκαν και το αποτέλεσμα δεν ήταν ούτε κουραστικό για τα μάτια ούτε ενοχλητικό για την πλοκή. Ο Χορός συμπονεί την Μήδεια και μοιρολογεί μαζί της, όχι με λόγια, με χορό και πιο συγκεκριμένα με φλαμέγκο. Επιτεύχθηκε μια σκηνική αρμονία μεταξύ των ηθοποιών και των χορευτριών, μουσικής και πλοκής.

Δόθηκε έμφαση στο πρόσωπο της Μήδειας, από τον πρόλογο, όπου αυτή απουσιάζει, μέχρι τη σκηνή φυγής της. Η τραγική φιγούρα της Μήδειας ήταν επί σκηνής για να μας δείξει ότι εκδικείται τον Ιάσονα όχι επειδή την απάτησε, αλλά αυτό που κάνει είναι το ξέσπασμα της έναντι στους όρκους που έδωσαν και στις πολλές προδοσίες που έζησε. Δίδεται η κατάλληλη βαρύτητα στο παρελθόν της που μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν υπάρχει ηθικός αυτουργός των πράξεων στις οποίες προβαίνει και να αναζητήσουμε ποιος είναι αυτός. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες του έργου στήθηκαν “κλασικά” χωρίς υπεκφυγές.

Από την άλλη η θεατρική ομάδα Built-up Area ανέβασε την παράστασή της με γνώμονα ναι μεν το κείμενο, ως κείμενο που δέχεται πέραν της μιας ερμηνείας, αλλά και με γνώμονα την δύσκολη κατάσταση της Μήδειας. Η... Κυπριακή Μήδεια ήταν όχι μόνο πιο τσαμπουκαλού αλλά ήταν ακόμη πιο στερεοτυπική (πλανεύτρα μάγισσα). Στο επίκεντρο της σκηνής -για να δοθεί επιπλέον έμφαση- η Μήδεια, μόνη της και γύρω της ένα ευπροσάρμοστος χορός με “βίαιες” εμφανίσεις και εξαφανίσεις -όσο βίαιες ήταν για την ψυχολογία της Μήδειας.

Ο Χορός που σύμφωνα με το κείμενο είναι γυναίκες, αποτελούταν από άντρες και μάλιστα 3 ή 4. Έξυπνη η χρήση μάσκας με συγκεκριμένα διακριτικά σημάδια, το ίδιο σημάδι είχε η Μήδεια στο φόρεμα της. Ο Χορός στην παραγωγή αυτή ήταν περισσότερο... η φωνή της λογικής της Μήδειας, την οποία ξέρουμε πως δεν συλλογίζεται. Δεν συμπονούν, ξέρουν.

Όσο “διαφορετική” ήταν η Μήδεια τόσο διαφορετικοί ήταν και οι υπόλοιποι χαρακτήρες. Ο Κρέοντας εμφανίζεται σαν ένα αποδυναμωμένο όργανο εξουσίας και έτοιμος να προβεί σε ακραίες πράξεις όπως η βία. Ο Ιάσονας από την άλλη, κατά πολύ πιο μοντέρνος -στα όρια ενός Οθέλου του Κιμούλη- και επίσης στερεοτυπικός, εκμεταλλευτής, σεξιστής και τραμπούκος. Η Μήδεια εδώ ως η μόνη γυναίκα επί σκηνής εμφανίζεται και ως το “ασθενές” φύλο, νικάει τα πάντα αλλά όχι τον έρωτα (σε αντίθεση με τον Ιάσονα).

Οι δυο σκηνοθεσίες βασίζονται σε δυο βασικά ερωτήματα: “Η Μήδεια είναι θύμα;”ή “Είναι η Μήδεια ηρωίδα;” αντίστοιχα για την Ισπανική και Κυπριακή παραγωγή. Πολλοί λένε ότι αυτά τα τόσο αντιθετικά ερωτήματα είναι η υπογραφή του Ευριπίδη. Ένα άλλο ζευγάρι αντιθετικών ερωτημάτων είναι αν η Μήδεια είναι προ-φεμινίστρια ή μισογύνης. Από 'κει και πέρα το τι θα αναδειχθεί και ποιο ερώτημα θα απαντηθεί βασίζεται από την πρόσληψη του αναγνώστη, του σκηνοθέτη, του θεατή.

Εν κατακλείδι ο Τοπούζης συμπληρώνει στην διαπίστωση που παρέβαλα στην αρχή: “και η διαφορά αυτή [σ.σ. των τραγωδιών του Ευριπίδη σε σχέση με αυτές των Σοφοκλή και Αισχύλου] κυρίως ορίζεται από τη διαφορετική έννοια του τραγικού που ένιωσε και μελέτησε ο Ευριπίδης”. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ευριπίδης είναι για τον Αριστοτέλη ο “τραγικώτατος πάντων”.

Η Μήδεια του Ευριπίδη από το InduoTeatro παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος.

Ταυτότητα παράστασης:

Δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία: Χοσέ Μανουέλ Σάντσεθ Ανδρέου
Μουσική διεύθυνση και σύνθεση: Φρανθίσκο Βινουέσα
Σχεδιασμός σκηνικών και φωτισμού: Πιλάρ Χιμένεθ
Χορογραφία: Μαριτσέ Λόπεθ

Βοηθός σκηνοθέτης: Ανδρέας Βενιζέλου
Αφήγηση: Μαρία δελ Μαρ Σουάρεθ

Ερμηνεύουν: Πιλάρ Χιμένεθ, Τσίκο Γαρθία, Ματιβέλ Βαλιαδάρες, Χεσούς Λούκε, Μαρία δελ Μαρ Σουάρεθ, Τσίκο Γαρθία, Μαρία δελ Μαρ Σουάρεθ

Χορός: Τατιάνα Σαθέδα, Μαρία δελ Μαρ Σουάρεθ, Βερόνικα Πίντο, Αμάνδα Βάθκε

Μουσικοί επί σκηνής:Φρανθίσκο Βινουέσα (κιθάρα), Ροθίο Λόπεθ (τραγούδι) και Μιγκέλ Ελ Νένε (κρουστά)

Η Μήδεια του Ευριπίδη από τη Θεατρική ομάδα Built-up Area παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος.

Ταυτότητα παράστασης:

Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Λάρκου
Μουσική: Δημήτρης Σπύρου
Σκηνικά και κοστούμια: Μάγια Αγγελή
Χορογραφία: Αλεξία Νικολάου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νικόλας Κουρουμτζής

Ερμηνεύουν: Βασιλική Κυπραίου, Πέτρος Γιωρκάτζης, Στέλιος Ιακωβίδης, Δημήτρης Σπύρου, Παναγιώτης Λάρκου