Επικήδειος - Αλλιώς

Προσοχή: ακολουθεί λογοκλοπή για πολιτικο-σατιρικούς λόγους. Μελάνια για χάρη σου έγινε Ευάγγελε!!!

Φίλοι, συμπολίτες Τουρκοκύπριοι,

συγγνώμη. Συγγνώμη που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που απαξιούν ή αγνοούν την ύπαρξή σας. Είστε και εσείς Κύπριοι, εδώ γεννηθήκατε, όπως κι εγώ, η μάνα μου και το σόι μου. Το μόνο που μας διαχωρίζει είναι η θρησκεία. Αλλά δεν καταλαβαίνω πώς είναι πρόβλημα μόνο με εσάς και όχι και με τους Αρμένιους και τους Μαρωνίτες. Επιλεκτική νοημοσύνη το ονομάζω, αλλά έχετε και εσείς την ελευθερία να το πείτε όπως θέλετε.

Αγαπητοί φίλοι, Κύπριοι συμπολίτες,

Τελούμε σήμερα το πολλοστό μνημοσύνο της Κύπρου, του νησιού που κατόρθωσε να καθιερωθεί ως ένα μεγάλο πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογίου, σε μια περίοδο μάλιστα που προβλήματα δεν εκλείπουν. Η σημερινή εικονική ομιλία τελείται σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο. Δώδεκα χρόνια μετά το Σχέδιο Ανάν είμαστε για πρώτη φορά κοντά σε ένα νέο σχέδιο λύσης. Η εικόνα που έχουμε μπροστά μας, ναι, δεν είναι καθόλου καθαρή γιατί οι πολιτικοί μας δεν είναι καθαροί. Ούτε ο Νίκος ούτε ο Μουσταφά εκπροσωπούν τα δικά μας συμφέροντα, τα δικαιώματα του απλού κόσμου. Αυτοί συζητούν για αγωγούς, για ταυτότητες, αστυνομίες, εγγυήσεις, λεφτά και πράσινα άλογα.

Κανένας πολιτικός του παρελθόντος δεν θα μπορούσε να βοηθήσει τη διαδικασία που παρακολουθούμε εναγωνιώς στις τηλεοράσεις μας γιατί όλοι οι πολιτικοί του παρελθόντος απέτυχαν οικτρά στο να λύσουν το εθνικό-διπλωματικό-διακρατικό αυτό πρόβλημα, το οποίο παρεπιπτόντως δημιούργησαν, καλλιέργησαν και επωφελήθηκαν από αυτό δεόντως. Χθες έγινε λόγος για τον Τάσσο Παπαδόπουλο, ο οποίος ναι μεν έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα του 1955-59 αλλά αγωνίσθηκε για τα δικά του συμφέροντα. Γνωστό της πάσης (κι αν όχι, έπρεπε) ότι ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας τάχθηκε εναντίων των αριστερών και ήταν μέλος της Παγκύπριας Επιτροπής Κυπριακού Αγώνος, η οποία οργάνωνε και εκτελούσε δολοφονίες αριστερών. Επομένως οι συμβουλές του μάλλον δεν θα ήταν χρήσιμες και ούτε μοναδικές αν κρίνω τη σύνθεση του παρόντος κυβερνώντος κόμματος.

Περισσότερα από σαράντα χρόνια έχουν περάσει από τα γεγονότα του καλοκαιριού του 1974 και ήλπιζα ότι θα μπορούσαμε να δούμε τα πράγματα πιο ώριμα. Η, υποκινούμενη από την Αμερική, Χούντα των Συνταγματαρχών εισβάλλει στο νησί και διακηρύσσει την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Το κράτος είχε παραλύσει ήδη από το 1963, χρονιά από την οποία η Βουλή των Αντιπροσώπων μονομερώς αναπλήρωσε τις θέσεις των ΤΚ πολιτικών με επιπλέον θέσεις ΕΚ πολιτικών και για τις κατεχόμενες επαρχίες. Η ΤΚ κοινότητα εν ολίγοις έμεινε στην απ' έξω, όπως λέμε, και οι τεταμένες σχέσεις -τις οποίες ευνοούσε φυσικά το περιβόητο Σύνταγμα των Εγγλέζων- παρουσίασαν επιδείνωση. Παρά τις καθησυχάσεις του ΟΗΕ περί εξαίρεσης στρατιωτικής επέμβασης η Τουρκία ως εγγυήτρια χώρα της Κύπρου εισβάλλει και αυτή στην Κύπρο με αφορμή την προστασία της ΤΚ κοινότητας.

Τα αδιέξοδα που οδηγούν σε παράλυση το κράτος λοιπόν πρέπει να αναζητηθούν βαθύτερα. Η λειτουργικότητα και η βιωσιμότητα της Δημοκρατίας ήταν ευθύς εξαρχής προβληματική.

Ο ΟΗΕ κακοκάρδισε την Ρωσία για την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Κριμαία ή στη Συρία. Η Ρωσία -φίλη και σύμμαχος της ΕΚ κοινότητας καθώς αποίκησεν εις την Λεμεσόν- αποχώρησε από το Διεθνές Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι αποφάσεις λοιπόν των διεθνών οργάνων δεν λαμβάνονται πάντα υπόψιν. Έτσι, όταν «τα φώτα της δημοσιότητας θα έχουν απομακρυνθεί από το νησί» δεν θα αλλάξει τίποτα γιατί δεν είναι πάντα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω μας.

***

Και τί είναι το κράτος και το παραλαμβάνει ο πρόεδρος; Πίτσα; Ο Πρόεδρος υπηρετεί το κράτος. Ο Πρόεδρος έχει ημερομηνία λήξης (εδώ και ο Φιντέλ απεβίωσεν!) ενώ το κράτος όχι.

***

Η Τουρκία είναι, ναι, ο μεγαλύτερος εχθρός μας. Νομίζω και οι ΤΚ συμφωνούν. Η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν θέλει να «αναγνωριστεί» το ψευδοκράτος αλλά θέλει μέρος της Κύπρου, όπως έχουν οι Άγγλοι για παράδειγμα -αλλά ούτε αυτό μας νιάζει για κάποιον λόγο που μου διαφεύγει! Θέλει (εννοώ εδώ τον Πρόεδρο της Τουρκίας) οι αγωγοί να περνάνε από την Τουρκία (γεωγραφικά δεν είναι άτοπο) αλλά κι αυτός για τους δικούς του λόγους.

Ο Ελληνισμός της Κύπρου δεν βρίσκεται σε κίνδυνο! Υπάρχουν παντού όμορφα σχολεία που μοιάζουν με φυλακές, στις τάξεις μέσα υπάρχουν σταυροί και εικόνες, ελληνικές σημαίες έξω από αυτά, εκκλησίες στην αυλή των σχολείων ή δίπλα από σχολεία, μιλάμε ελληνικά... αρχαία κιόλας!

Οφείλουμε να διαπραγματευτούμε! Για το καλό και το μέλλον της χώρας μας. Υπάρχουν άλυτα εγκλήματα πολέμου (βλπ. Παπαδόπουλος και ΠΕΚΑ, αγνοούμενοι, ανταλλαγή πληθυσμών κτλ) τα οποία δεν μπορούν να δουν το φως της δημοσιότητας γιατί θα καταρρεύσουν σπίτια... κόμματα... κυβερνήσεις... και πάει λέγοντας. Τον τελευταίο αιώνα η Κυπριακή Δημοκρατία αγνοούσε μέρος των πολιτών της, οι οποίοι δεν είχαν δικαιώματα, ήταν ουσιαστικά αιχμάλωτοι ενός άλλου καθεστώτος. Είναι αδιανότητο να πιστεύει κανείς ότι έπρεπε να παγώσουν τις ζωές τους και να μείνουν στο θάλαμο μέχρι να λυθεί το καταραμένο το πρόβλημα.

Δικό μου πιστεύω είναι ότι υπάρχει άλλος τρόπος λύσης, αλλά αυτό δεν γίνεται αν δεν προηγηθεί η (απόλυτη) επανάσταση. Όταν σήμερα υπάρχουν νέοι δεκαοχτώ χρονών που φωνάζουν συνθήματα, μαθαίνουν να κρατάνε όπλα και να στοχεύουν στο κέντρο και να το θεωρούν και απαραίτητο σημαίνει ότι το χάσαμε το παιχνίδι. Η ιστορία δεν διαγράφεται Τάσσο και Άγγελε! Αλλά μπορείς να την κρύψεις, αν είσαι πολιτικός. Και αυτό έκαναν εκατέρωθεν οι πολιτικοί τα τελευταία χρόνια. Μας κρύψατε την ιστορία, την αλήθεια, όπως την κρύβουν τώρα. Ξέρουμε πολύ καλά ότι το πρόβλημα δεν είναι η Μόρφου ή τα ποσοστά, γιατί αυτά δεν είναι «προβλήματα».

Τί θα αλλάξει μετά τη λύση; Τα καζίνο στην Κερύνεια θα είναι εκεί. Ο Απόστολος Ανδρέας αναπαλαιώθηκε ήδη. Τα σούπερ-μάρκετ θα είναι ανοικτά τις Κυριακές. Οι μισθοί μας θα είναι ελάχιστοι. Τα δικαιώματα μας θα λιγοστεύουν για να βλέπουμε την Κύπρο να μπαίνει στις αγορές, να πουλάει ομόλογα, να υποδέχεται στη νέα Μαρίνα τα όμορφα γιοτ των Ρώσων και των Αράβων. Το φυσικό αέριο θα το διαχειρίζεται μια πολυεθνική και εμείς θα το πληρώνουμε δυο φορές, με τους φόρους. Εμείς ποδά, εσεις ποτζεί.

Όπως το είπε και ο Ναζίμ Χικμέτ σε μετάφραση Γιάννη Ρίτσου

«Τις πιο όμορφες μέρες μας
δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα»

Φίλοι και Φίλες,

τα δράματα είναι για τα θέατρα. Ήμασταν στη Σαλαμίνα όλοι μαζί, και πέρσι και φέτος, τα είδαμε και μάθαμε. Ο καθένα «θα αναμετρηθεί (...) με την ιστορία αυτού του τόπου, με τα παιδιά του, με το μέλλον του, με τον εαυτό του» (να που συμφωνούμε και σε ένα πράγμα ρε ακαδημαϊκε!). Εύχομαι Ειρήνη!

Κυρία... Τζούλια

Όχι επειδή συνηθίζεται αλλά επειδή το συνηθίζω

Σουηδικά δεν ξέρω. Ας αρχίσουμε από αυτό, η μετάφραση έγινε από άλλες αγγλικές μεταφράσεις και ευτυχώς μια φίλη μου δάνεισε την ουσιαστικότερη μετάφραση του έργου στα Ελληνικά, αυτήν της Μαργαρίτας Μέλμπεργκ.

Είναι τρομαχτικό να δουλεύεις με αυτά τα έργα, αλλά είναι και μια πρόκληση. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τα έργα, πρέπει να τολμούμε και να δοκιμάζουμε, σ' αυτό κατέληξα. Ο Στρίντμπεργκ είναι μια ιδιαίτερη φιγούρα της παγκόσμιας δραματουργίας, και ίσως το γνωστότερο του έργο να είναι η Δεσποινίς Τζούλια. Γραμμένο στα τέλη του προ-περασμένου αιώνα, κουβαλά μαζί του την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του Νατουραλισμού αλλά και τον Πατέρα, τον προηγούμενο “εφιάλτη” του συγγραφέα.

Τα ερωτήματα για το έργο δεν σταματάνε λεπτό.

Η Τζούλια είναι άνθρωπος, γεννημένη σε ένα περιβάλλον το οποίο αγωνιά να την εγκλιματίσει, η -ακόμα- σύγχρονη αστική κοινωνία. Ο πατέρας και η μητέρα της έχουν ξεχωριστές αξίες και ιδανικά και μάχονται να την “κερδίσουν”, διότι τα παιδιά είναι έπαθλα, κτήματα του γονιού, σ' αυτό το περιβάλλον. Το περιβάλλον λοιπόν, κατά τα νατουραλιστικά πρότυπα, ορίζει τη συμπεριφορά και την εξέλιξη μας. Σε μια τέτοια κουζίνα, εκ Κωνσταντίνου Ταλιώτη, τί άλλο περιμένεις; Η σκληρή και ωμή κουζίνα -κάνει και για Κολτές- φιλοξενεί σκληρούς ανθρώπους και βίαιες συγκρούσεις, το μόνο που δεσπόζει ατάραχο είναι η σημαία του κόμη, οι μπότες του, το σύμβολο της απόλυτης εξουσίας.

Όλοι οι χαρακτήρες υποφέρουν, βασανίζονται από σχέσεις εξουσίας. Η Κριστίν φοβάται το Θεό και είναι διδαχτική, είναι Ιεραπόστολος κατά τα Νιτσεϊκά λεγόμενα. Ο Ζαν, το σίχαμα όπως τον λέω εγώ, φοβάται μόνο τα λεφτά, αυτός είναι ο Θεός του, φοβάται μη χάσει τη θέση του, φοβάται μη χάσει την κατάλληλη ευκαιρία να κατασπαράξει τα αφεντικά του και να γίνει αφεντικό στη θέση τους, ένας κατάπτυστος Αστός, ένας διαβρωμένος πολιτικός. Η Τζούλια τώρα. Η Τζούλια είναι η πιο... άνθρωπος απ' όλους. Θεός της είναι η Αγάπη και δυσκολεύεται τόσο πολύ να τα βάλει όλα στη σειρά και να μιλήσει. Είναι χαμένη, είναι πιεσμένη αλλά είναι ανώτερη από τους άλλους γιατί ψυχικά είναι ουσιαστικότερη. Παλεύει με τον εαυτό της και την θέση της σ' αυτό το τεχνητό περιβάλλον της οικογένειας και της κοινωνίας ακόμη.

Όταν ένα παιδί γεννιέται σήμερα “μαθαίνει” τι χρώματα του αρέσουν, με τι παιχνίδια παίζει, τι πράγματα πρέπει να λέει, τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, τι ομάδα είναι, τι πρέπει να φοράει και τι όχι, “μαθαίνει” τι πρέπει να αγαπάει και τι να μισεί. Αν αφήσεις το παιδί σου σε ένα πάρκο με διάφορα άλλα παιδιά, παιδιά μεταναστών, προσφύγων κτλ αυτό θα παίξει μαζί τους. Αν εσύ του πεις όμως ότι είναι λάθος, δεν θα το κάνει. Τα παιδιά μαθαίνουν, και άντε μετά να τα ξε-μάθεις. Άντε να ξεμάθεις τώρα της Τζούλιας πως η γυναίκα, τελικά, είναι ίση με τον άντρα.

Προσπερνώ το -αντιεπιστημονικό- ψυχολογικό υπόβαθρο του Στρίντμπεργκ και επιζητώ την προσοχή σας στα πιο εξής ζητήματα του έργου: ο εκφυλισμός του ανθρώπου στην σύγχρονη αστική ζωή ή η Παθολογία της αστικής ζωής, η ταξική σύγκρουση και η κοινωνική ανισότητα, η σύγκρουση των φύλων, η έμφυλη καταπίεση, ο (ακραίος) σαδομαζοχισμός, η πολυπλοκότητα και ο εθισμός ή η δύναμη της εικόνας (βλπ. αίμα, σεξ κτλ).

Άφησα στο τέλος αυτό που σχολιάζουν όλοι, και ειδικότερα οι συνάδελφοι, πρώτα: τη διανομή. Ναι, η Τζούλια σ' αυτήν την παραγωγή είναι Δεσποινίς... ετών σαράντα. Και η ηλικία είναι μια κοινωνική νόρμα πια... Δε θέλω να πω κάτι άλλο. Είπαμε, πρέπει να τολμούμε και να δοκιμάζουμε.

Ευχαριστίες:

Χριστίνα Μ., για τα βιβλία και τις συζητήσεις μας. Νεοκλή, Γιώργο για την ευκαιρία. Κωνσταντίνε, Μαρία, Γεωργία για τη συνεργασία. Καρολίνα, Χρίστο, Ζαν, Αντρέα για την τεχνική υποστήριξη. Χριστίνα, Νιόβη, Προκόπη για τις προσπάθειες και τη δουλειά σας. Να 'στε καλά!

Αγλαόπη

Ήταν τέσσερις το πρωί, φύγαμε από σπίτι λες και πάμε σε ταξίδι με αεροπλάνο. Αποσκευές δεν είχαμε, μόνο μια παγωνιέρα. Εμείς κοιμόμασταν με την αδελφή μου, στο πίσω κάθισμα. Ξέραμε ότι πάμε... εκδρομή. Ώρες πολλές στο Πέργαμο, αυτοκίνητα πολλά. “Τζοιμηθείτε τζαι έχουμε ώραν ακόμα” μας είπαν και έτσι κάναμε. Η μαμά μου κρατούσε την φωτογραφική της, πάντα με περηφάνια, ο πατέρας μου κάθε λίγο έλεγε “θυμάμαι” και συμπλήρωνε τις φράσεις του με το “έτσι ήταν”, “ήταν άλλωσπως”. Εμείς βουβοί θεατές στο πίσω κάθισμα.

Ξύπνησα για τα καλά σε κάτι χωματόδρομους του Πενταδακτύλου. Λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό του πατέρα μου, το Φλαμούδι, πλησίον της Ακανθού. Κινηματογραφικό πλάνο. Ξυπνάω και είμαι ανάσκελα, το κεφάλι μου -και η οπτική μου γωνία- κινείται σπασμωδικά από τον ανώμαλο δρόμο. Αυτός ο ουρανός που βλέπω από το παράθυρο μου φάνηκε ο πιο μπλε ουρανός που είδα ποτέ μου, “ο ουρανός δαμέ εν πιο γαλάζιος, ειρωνεία;”.

Έχει χρόνια να πάμε στο χωριό... “Να πάμε να κάμουμε τί;” όπως λέει και ο πατέρας μου. Έτσι σκέφτομαι. Και στις φωτογραφίες που έχουμε, από το φιλμ που η μητέρα μου έκανε κανένα τρίμηνο να πάρει στον φωτογράφο, βλέπω κι άλλα πράγματα. Η θεία μου έζησε σ' εκείνο το σπίτι με τις καμάρες, η γιαγιά μου πιο δίπλα στο γωνιακό, ο παππούς ακόμα εκεί αγέρωχος στον καφενέ. Χωριό με Ελληνοκύπριους μόνο και με δεκαπέντε συνθήματα υπέρ της Ένωσης σε κάθε τοίχο. Τί έλεγε η γιαγιά μου; Εν ελάλεν τίποτε ο παππούς; Τί επρέσβευαν τούτοι οι άνθρωποι οι απλοί;

Οι δεκαπέντε μέρες εγίναν έξι μήνες. Οι εννιά μήνες εγίναν θκιο χρόνια. Τα πέντε χρόνια εγίναν είκοσι τζαι τα είκοσι σαράντα θκιό. “Αντροπή γιε μου, τούτο που μας εκάμαν”. Ποίοι ρωτώ εγώ, αλλάσσει κουβέντα. Μεγαλώνουμε τζαι μεις τωρά... τζαι τα “νέα” εγίναν σαν τις σειρήνες, κάθε φορά, η ώρα πεντέμισι. 

Εγελάσαν μας γιαγιά...

 

Λάθος το δρόμο σου πήρες

Επειδή είναι και η Αλίκη επίκαιρη αυτές τις μέρες, είπα να ρίξω ένα ποτ πουρί επιχειρημάτων για τον αγαπημένο φίλο, κουμπάρο και ευεργέτη Μητροπολίτη Πάφου Γεώργιο για τις πρόσφατες του δηλώσεις. Με σκανδαλίζεις αγιότατε!

Ο Πάπας Φραγκίσκος -απεταξάμην- δήλωσε ότι οι Χριστιανοί χρωστάνε μια απολογία στους ομοφυλόφιλους... και όχι μόνο σ' αυτούς Πάπα της Ρώμης μου, αλλά θα μιλήσουμε άλλη φορά γι' αυτό. Ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος, το λοιπόν, σχολίασε την πιο πάνω δήλωση. Καταρχάς δεν ξέρω ποιός δημοσιογράφος είχε αυτή την φαεινή ιδέα αλλά... θέκιου, πραγματικά. Τα καλύτερα έρχονται από εκεί που δεν τα περιμένεις! Εύγε. Ο Μητροπολίτης είπε ότι η Εκκλησία έχει συμπάθεια για τους ανθρώπους που έχουν διάφορα πάθη όπως η ομοφυλοφιλία, ο αλκοολισμός και ο εθισμός στον τζόγο. Επιστήμονα μου εσύ! Δαλαλάι Λάμα της Χριστιανοσύνης!

Τα διδάγματα της Εκκλησίας είναι σαφέστατα, επιμένει ο Πάφιος: ο Θεός έφτιαξε δυο φύλα. Ωραία, ας μην ξεχάσουμε ότι τα πρώτα δύο φύλα, ο Αδάμ και η Εύα, έκοβαν συζητήσεις με ένα φίδι, πολύ λογικόν και σαφές πράγματι. Έστω, κάνω ότι το ξεχνάω, και προχωρώ: επομένως ο αγιότατος (Παναγιότατος είναι μόνο ένας! Τόμμυ σ' αγαπώ) ισχυρίζεται ότι η γυναίκα και ο ανήρ είναι το φυσιολογικόν ζευγάριν. Είπε, ο απάντρευτος, αχάρτωτος, άγαμος ανήρ που αφιέρωσε τη ζωή του σε έναν άνδρα! Ώπα, Γεώργιε!

Η Εκκλησία δεν αποδέχεται την ομοφυλοφιλία, λέει ο Μητροπολίτης, και ούτε ο Πάπας Φραγκίσκος προτείνει κάτι τέτοιο. Μπράβο ρε Τζώρτζη! Η Εκκλησία δεν το δέχεται, όχι ο Θεούλης. Γιωργάκη μωρό μου βρες μου ένα απόσπασμα που να λέει αυτολεξεί ότι δεν γουστάρει τους ομοφυλόφιλους! Μην μου πεις για τα Σόδομα και τα Γόμορρα, δεν ήταν δα Μύκονος, ήταν μια πολιτεία σαν τις σύγχρονες τις δικές μας (απληστεία και απανθρωπιά) και για αυτό καταστράφηκε. Για το Λευιτικόν, ό,τι και να μου πεις θα βρω κάτι άλλο να σου πω. Αν μου πεις για το βδέλυγμα, άντε θα το δεχτώ, αλλά η κουβέντα πάει σ' άλλα χωράφια.

Ο ξένος αυτός ο ερχόμενος από άλλην χώραν προς σας θα είναι, όπως ο εντόπιος, ο συμπατριώτης σας. Θα αγαπήσης και αυτόν όπως τον εαυτόν σου, διότι και σεις υπήρξατε ξένοι εις την Αίγυπτον.

Λευιτικόν, 19:34

Στο 'χα ταμένο αυτό Τόμυ αγάπη

Μας είπατε τι ξέρετε αγαθότατε. Να σας πω τί ξέρω εγώ Γεώργιε; Προσφάτως στην Αμερική εις άγνωστος εισήλθε σε χώρο διασκέδασης και ξεκίνησε να πυροβολεί ανθρώπους, γιατί; Γιατί η ομοφυλοφιλία για εκείνον είναι αμαρτία, είναι βδέλυγμα, είναι αφύσικο, ακριβώς ό,τι λέτε και εσείς, που ένθερμα φαντάζομαι εκπροσωπείτε τον Χριστιανισμό. Δολοφονία γκέι μπορεί να μην σημειώθηκε στην Κύπρο αλλά υπήρξαν βίαια επεισόδια... Τους καταδιώκετε, όσο κι αν το αρνείστε, τους στιγματίζετε, όσο κι αν ψεύδεσθαι. Τον λάθος δρόμο άλλοι τον επήρανε, την κατηφόρα για να ακριβολογούμε, Πανοσιολογιότατε Θεοφιλέστατε Θεοπρόβλητε μου.

Τα φιλιά μου

ΥΓ. Αλίκη αθάνατη. Γίνε ο Παπαμιχαήλ μου Γεώργιε!!!

Εύης

Τον Εύη δεν τον γνώρισα αλλά... τον γνώριζα. Το όνομα Εύης Γαβριηλίδης το συναντά κανείς πολλές φορές στην ιστορία του Κυπριακού Θεάτρου μαζί με άλλα ονόματα Καυκαρίδης, Χαραλάμπους, Κατσαρής, Πουλλαΐδης, Σορόκου, Σαντοριναίου, Μουσουλιώτης, Κυριακίδου... Είχε πει κάτι η Νιόβη στα βραβεία, με το οποίο δεν καταπιάστηκε κανείς μάλλον. Ο τύπος αρέσκεται στο να αναφέρεται στον ΘΟΚ ως ημικρατικό οργανισμό και όλα τα συνεπακόλουθα (βλπ. Γενικός Ελεγκτής) αγνοώντας τον παράγοντα άνθρωπο-καλλιτέχνη.

Ψύλλοι στ' αυτιά του Ζωρζ Φεϊντώ, 1985

Ο Εύης ξεκίνησε από το Νέο Λυρικό λίγο πριν το 1950, νεαρός, χωρίς σπουδές ακόμη. Δέκα και πλέον χρόνια μετά, μετά τις σπουδές του σε Αμερική και Αγγλία, επιστρέφει στο νησί μας και... μπλέκεται με τους Ενωμένους Καλλιτέχνες. Σκηνοθέτησε Άρθουρ Μίλερ αλλά και άλλα έργα, καθώς το ευρύτερο κοινό της Κύπρου διψούσε για πιο ελαφρύ ρεπερτόριο. Όταν ιδρύθηκε το “Νέο Θέατρο” ένα χρόνο μετά, το 1961, ο Γαβιηλίδης συνεχίζει να σκηνοθετεί κερδίζοντας κοινό και τις εντυπώσεις του τύπου.

Ο Εύης δούλεψε πολύ με πολλούς άλλους ανθρώπους, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου ήταν τότε στα σκαριά. Οι άνθρωποι αυτοί -πολλοί από τους προαναφερθέντες στον πρόλογο- απαντούσαν με θάρρος και παρρησία στις γραφειοκρατικές, λεπτομερείς άλλοτε, ρηχές οικονομικοτεχνικές επί το πλείστον, εκθέσεις και πορίσματα για το Κυπριακό θέατρο. Τότε το ζήτημα δεν ήταν απλά... πολυσύνθετο, ήταν πρωτίστως καλλιτεχνικό. Να δοθεί φωνή στους ηθοποιούς, (εργασιακά) δικαιώματα (αυτά που στερούνται σήμερα), να αναλυθεί η ανάγκη του θεατρόφιλου κοινού και να συμβαδίζει η Κύπρος με το παγκόσμιο θέατρο -τάσεις, πρακτικές και δραματολόγιο.

Σκηνοθέτησε τον Πλούτο του Αριστοφάνη, ως το μόλις δεύτερο έργο του Οργανισμού Θεατρικής Ανάπτυξης Κύπρου -του πρόδρομου του ΘΟΚ. Η αλήθεια έψαχνε νέα έργα (και τα έψαχνε στην Αθήνα, συχνά στο θέατρο του δασκάλου του, του Κουν) τα οποία τόλμησε και έφερε. Ένα τόλμημα που του στοίχισε κάπως, κυρίως σε άρθρα εφημερίδων. Το 1962 ο Εύης και άλλοι ηθοποιοί -με μπροστάρη τον Βλαδίμηρο Καυκαρίδη- αποχωρούν από τον ΟΘΑΚ και δημιουργούν το “Ελεύθερο Κυπριακό Θέατρο” (η Μόνικα Βασιλείου απεχώρησε λίγους μήνες αργότερα και δημιούργησε το “Νέο Θέατρο” στη Λεμεσό). 

Όπως αγαπάτε του Σαίξπηρ, 1999

Δυο χρόνια μόλις μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, ένα χρόνο μετά την προσπάθεια δημιουργίας ενός -κρατικού!- θεάτρου αντιμετωπίστηκαν προβλήματα. Υπήρχε η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα “Ελεύθερο” θέατρο και αργότερα ένα “Νέο” θέατρο (τρία θεατρικά σχήματα είχαν το όνομα “Νέο Θέατρο”). Και στα 1969 ο Εύης μαζί με άλλους πρωτοπόρους τότε καλλιτέχνες δούλεψε στο “Θέατρο ή Θεατράκι του ΡΙΚ” και με από το βήμα του θεάτρου πάλι μύησε το κοινό στο παγκόσμιο ρεπερτόριο: Μολιέρος, Πιραντέλο, Ανουίγ, Πίντερ, Γκολντόνι, Μπέκετ, Ντύρρενματ. Έπειτα, μετά την ίδρυση του ΘΟΚ, δούλεψε στην Πειραματική Σκηνή (Χαραλαμπίδης, Σορόκου και Πουλλαΐδης) και ήταν Διευθυντής του -ακέφαλου σήμερα- ΘΟΚ για δεκατρία χρόνια, τα δύσκολα εκείνα χρόνια μετά την εισβολή.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Όχι μόνο γιατί πέρασε ένας χρόνος από τον θάνατό του... Αλλά γιατί ο Εύης -και το κάθε μεγάλο όνομα που σβήνει σιγά-σιγά- είναι μια υπενθύμιση πως η Ιστορία του Κυπριακού Θεάτρου γράφεται πρωτίστως από τους ανθρώπους του θεάτρου. Δεν είναι τυχαίο που τα θεατρικά σχήματα ονομάζονται “Ελεύθερα” θέατρα σήμερα, δεν είναι επίσης τυχαία η επωνυμία “Θυμέλη”, θυσίες, ειρωνικά ή μη... Αν κατάφεραν αυτοί να δημιουργήσουν τότε, μπορούμε και εμείς. Όπως τα εμπόδια σε βοηθάνε να κτίζεις ένα ρόλο, έτσι και οι δυσκολίες σε βοηθάνε για να κτίσεις ένα έργο. Γεια σου Εύη, θα σε θυμόμαστε.

Χέι Μίστερ

Αφήνω την πχοιότητα κατά μέρους για λίγο και κάνω στροφή στη λαϊκή σοφία, να μιλήσω και εγώ τη γλώσσα του πτωχού λαού! Πολλοί έχουν ομιλήσει περί χυδαιότητας. Λίγοι όμως πέτυχαν... Φευ! Ξέρεις εσύ... Κυριακάτικα στο DownTown με έβγαλες απ' τα ρούχα μου!

 

Αγοράκι μου... Mister μου...

Let's talk λίγο about προκλητικότητα... Οι ετεροφυλόφιλοι κάνουν καθημερινώς come out, δηλαδή εκδηλώνουν την σεξουαλικότητά τους. Όταν μια γυναίκα λέει “Πάω σπίτι μου, με περιμένει ο άντρας μου” αυτό ισούται με το να κρατάει χέρι με τον σύντροφό της ή να φιληθεί σε δημόσιο χώρο. Με την ίδια λογική, όταν ένας άντρας σφυρά -κλέφτικα στην Κύπρο- όταν βλέπει μια γυναίκα να περνά, ή όταν λέει “Ίντα μ&!ναρος” εκδηλώνει την σεξουαλικότητά του. Αλλά φαντάζομαι δεν υπάρχει πρόβλημα με αυτό...

Γιατί ρε άτιμη κοινωνία ο γκέι να μην μπορεί ούτε να το πει ούτε να το κάνει; Όχι, οι γκέι δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν τέτοια πράγματα! Διατί; Ομοφοβία η απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις. Η ομοφοβία είναι μισαλλοδοξία, τα 'παμε κι άλλες φορές, μην επαναλαμβανόμαστε... Δεν είναι καινούριο φρούτο! Αυτά τα “ο καθένας στο κρεβάτι του κάνει ό,τι θέλει αρκεί να μην με ενοχλεί” εγώ δεν τα σηκώνω εν έτει 2016! Το παρακάναμε! Η κάθε καρυδιάς καρύδι έχει κι άποψη για την σεξουαλικότητα, για τον Νότη και τον Αρναούτογλου μιλάω εν προκειμένω Χάρη μου. Μην ξεχάσω ΚΑΙ την Χατζηβασιλείου! Πρόσεξε, δεν είπε ποτέ κανείς ότι θέλει να απαγορεύσει στους ετεροφυλόφιλους να φιλιούνται δημόσια αλλά οι προαναφερθέντες εμμέσως πλην σαφώς το λένε, το ζητάνε, για τους ομοφυλόφιλους. Μου γίνατε όλοι Πούτιν κι Άνθιμοι ξαφνικά!

Όπως λέει και η σοφή λαϊκή ρήση “Ένα Σύμφωνο δεν φέρνει την άνοιξη”. Μόνο οι άντρες, οι άντρακλες, οι Νότηδες δηλαδή, μπορούν να είναι αισχροί αλλά εκτός κατηγοριών, γιατί έτσι είναι οι άντρες -αποφασίσαμε στην Ανατολίτισσα Κύπρο. Ενοχλείται ο Χ γιατί ένας τύπος στο μπαρ τον scanάρει... Απορώ (και εξίσταμαι), δεν βγαίνει έξω συχνά; Δεν βλέπει πώς έχει καταντήσει αγορά -κρεάτων- η κοινωνική ζωή; Άμπα τζαι δει σε άντρας πέντε λεπτά, λυσσιά σε! Κάτσε ρε αγοράκι μου... Τί είναι αυτά; Μην ρίχνουμε το επίπεδο μας σε επίπεδα Λιάγκα!

Δεν σας εξήγησε η μαμά πώς γίνονται αυτά τα πράγματα; Καταρχάς, όσο κι αν αρνείται κοτζάμ κοινωνία να το παραδεχτεί, ο γκέι με γκέι σμίγει (γενικός κανών)! Όσο στρέιτ κι αν δηλώνεις άμα σου αρέσει ο άντρας, στρέιτ δεν είσαι. Να κάνω την παρομοίωση με παζλ; Με μαγνήτες; Μπούχτισα και με τις παρομοιώσεις με τα παγωτά, τη σοκολάτα και τη βανίλια! Ας μιλήσουμε για κάτι πιο μάτσο, ηλεκτρολογικά. Δεν μπορείς να βάλεις μια λάμπα LED με δίπολη βάση σε βιδωτό αμπαζούρ! Δεν γίνεται, είναι αδύνατον, ιτς ιμπόσιμπολ! Και οι γκέι έχουν στάνταρτς και δεν την πέφτουν όπου να 'ναι! Η σεξομανία και η σεξουαλικοποίηση ισχύει παντού και πάντοτε.

ΥΓ. Προς υπεράσπιση του Μίστερ Κύπρου απορρίπτει το χυδαίο και προκλητικό ακόμα και στο φλερτ και στις γυναίκες. Αλλά κάποια πράγματα οφείλουν να αναθεωρηθούν... Καλώς ή κακώς οι κάτοχοι τίτλων (ακόμα και των πιο σαχλών τύπου Μις Μπύρα ή Μίστερ Οδοντόκρεμα) είναι φορείς (Ριαρ μου) ιδεών και αξιών (sic, sick). Αλλά ας μην αναπαράγουμε στερεότυπα, για το καλό μας και τη νοημοσύνη μας που αργοπεθαίνει.

ΥΓ.2 Αφού το ρίξαμε το επίπεδο... Ας το χαρούμε κιόλας! Τί να κάνει άραγε η Βιβή; #πόσοtrashναντέξω

Ο αετός

Νότις αγάπη μου, ο αετός πεθαίνει στον αέρα. On air στο Τετ-α-τετ ή σε μια ξεχαρβαλωμένη εκπομπή του Αρναούτογλου καλύτερα. Στο Τετ-α-τετ με το μπεγλέρι στο χέρι, α λα... Μαίρη Χρονοπούλου! Θεά αγάπη μου! Και στον Αρναούτογλου με ένα μωβ φερετρί σακάκι. Η μάτσο κουλτούρα του κακού χαμού... Δεν θα υπερασπιστώ όμως την χαμένη τιμή της Αξιοπρέπειας Μπλουμ, γιατί είδαμε πού μας οδήγησαν και οι κύριοι που κάθονται στα έδρανα της βουλής με γραβάτες και λουστρίνια. Τα ράσα δεν κάνουν το παπά, οι γραβάτες δεν κάνουν τους πολιτικούς και τα μπεγλέρια δεν κάνουν τους άντρες. Σαφέστατο.

Είσαι φασίστας. Επαναδιατυπώνω: Φασισταριό του κερατά! Μιλάς και λες ό,τι λες, κανένα πρόβλημα. Αρνείσαι όμως να ακούσεις την αντίθετη γνώμη, πρόβλημα επικοινωνίας και νοημοσύνης τουλάχιστον. Δεν φτάνει αυτό, επιμένεις στις παρδαλοφιλοσοφίες σου και σε θεωρίες καταστροφής τύπου “Η Ελλάδα και η γλώσσα μας δεν θα υπάρχουν σε λίγα χρόνια” “Ήταν σχέδιο της Τουρκίας τα τελευταία είκοσι χρόνια να στείλουν δυο εκατομμύρια μουσουλμάνους στην Ελλάδα”. Αγνοείς και αρνείσαι κατηγορηματικά ότι υπήρξαν βίαιες επιθέσεις εναντίων μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας. Και τολμάς να μιλάς εσύ για Φασισμό;

Σε λογόκρινε το ΡΙΚ πριν λίγα χρόνια, το 'χεις και παράπονο... καλό μου! Κλαίω τώρα που σου γράφω. Καλά να σου κάνουν! Ξέρεις Ελληνάρα μου, άντρακλά μου, αοιδέ μου τί είναι ο Οστρακισμός; Άνθρωποι που δεν δέχονται την ελευθερία γνώμης και άποψης, είναι εχθροί της Δημοκρατίας και μπορούν να πάνε στο διάολο με τις ευχές όλων! Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε. Καλά να κάνουν και του Συναδινού του Ελληναρά στην Ευρωβουλή. Έκλασε η Ελληνικότητα και βγήκες εσύ! Δουλειά δεν είχε ο διάολος ήρθε ο Notis, ο Κολοκοτρώνης της Πίστας! Ο Ραγιάς της Πανεπιστημίου, του Ρεξ, να μας μάθει τί είναι αισθητική, Τέχνη, πρόσφυγες, πόλεμος και πολιτική.

Στο διάολο λοιπόν... με τις δικές μου τις ευχές τουλάχιστον!

Μου 'πες... Σου 'πα: Ατάκες του Νότις και... η απάντησή μου.

Είσαι ένας από τους πιο αγαπημένους καλλιτέχνες. Είναι επίσημο αυτό; 

Επισημότατο, όπως η Απόλυτη σταρ Άννα Βίσση

Ο Άρχοντας της Πίστας. 

Συγγνώμη, η Λαίδη το ξέρει;!

Τραγούδια κοινωνικού περιεχομένου. 

Και ο Φοίβος που έγραψε την Γη και Σελήνη της Βανδή για το φαινόμενο του θερμοκηπίου το 'γραψε.

Είμαι ανισόρροπος. 

Γνώθι σαυτόν. Μπράβο.

Δεν είμαι ούτε αριστερός, ούτε δεξιός, ούτε κεντρώος!  

Και εγώ είμαι Γοργόνα θαλασσιά.

ΜΜΕ Μέσα Μαζικού Επηρεασμού. 

Γλωσσοπλάστη Νότη, για σένα σκίζω τα λεξικά μου.

Και συμπλήρωσα εγώ “και Εξευτελισμού”. 

Μουμουε και-ε. Γλωσσοπλάστη.

Εγώ θα πήγαινα στο Μέγαρο; 

Γιατί σου 'πε κανείς πως το Μέγαρο θα 'ρχόταν σε σένα;

Τί είναι ο γραφικός; 

Πολλές απορίες μαζεύεις Νότη μου.

Μας βιάζουν τις πατρίδες μας (εννοεί τους πρόσφυγες) 

Και εσύ την νοημοσύνη μας

Έχουν λεφτά, πολλά λεφτά. Είναι πλούσιοι. 

Ναι, ήρθαν να τονώσουν τον τουρισμό. Τί ήθελες να κάνουν ρε ξόανο;

Όχι δεν καταλαβαίνω. Και δεν με ενδιαφέρει να καταλάβω. 

Ωριμότις.

Δεν με ενδιαφέρει να καταλάβω την γνώμη των άλλων. 

Δημοκρατικός.

Hot Spot. Καυτό Σημείο δηλαδή.

Γλωσσοπλάστη, καβλώνω.

Εγώ έζησα Ρατσισμό (σ.σ στη Γερμανία). Εμείς δεν είμαστε ρατσιστές. Οι Αμερικάνοι είναι ρατσιστές, οι Γερμανοί είναι ρατσιστές. 

Προτάσεις επιπέδου νηπιαγωγείου.

Έλεγα ένα τραγούδι τότε του που έλεγε οι Κινγκ Κρίμσον *μιλά αγγλικά με αναίσχυντη προφορά* “Κονφιούζιον ουιλμπή μάι έπιταφ” που σημαίνει “Σύγχυση θα είναι ο επιτάφιός μου”. 

Καλό Επιτάφιο Νότη μου!

Θεακρίνος: Δαίμονες

Φεύγοντας από το θέατρο μια θεατής είπε: “Ωραίο έργο, αλλά δεν είναι καθημερινό. Δεν είναι για μας”. Δεν έχουν όλοι οι θεατές την ίδια δυνατότητα πρόσληψης φαντάζομαι... Το προσπέρασα εκείνη την ώρα αλλά τα λόγια της συνέχιζαν να έρχονται στο μυαλό μου. Δεν κατάλαβα γιατί έκανε αυτή τη λανθάνουσα διαπίστωση. Γιατί αυτό που είδα εγώ, είναι κάτι το οποίο αφορά όλους τους ανθρώπους, ακόμα και αν αυτό έγινε μ' έναν υπερβολικό σουρεαλιστικό ή σχεδόν παράλογο τρόπο, το ίδιο το θεατρικό έργο.

Το πώς καταφέρνει ο συγγραφέας να μιλήσει για αυτό το σύνολο θεμάτων τόσο απλά είναι αξιοπερίεργο. Γιατί είναι περίεργο; Γιατί το κάνει με ένα απλό τρόπο, κειμενικά (όσο απλό γίνεται να θεωρηθεί αυτό το έργο), αλλά στη σκηνή δεν μπορεί να μεταφερθεί με απλό τρόπο. Εδώ έγκειται η επιτυχία της σκηνοθεσίας. Το έργο ξεκινά πολύ απλά και φαινομενικά συνεχίζει να είναι απλό... κι όμως δεν είναι. Αυτοί που δεν το έχουν δει ίσως να μην καταλαβαίνουν ή ακόμη κι αυτοί που το είδαν το ίδιο. Μέσα σε αυτές τις δύο ώρες -εμένα μου φάνηκε πολύ λιγότερο- συγγραφέας μιλάει μέσω σκηνοθέτη και ο σκηνοθέτης με τη σειρά του μέσω των ηθοποιών, για όλα τα πιθανά θέματα που αφορούν τον άνθρωπο τον εαυτό του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ο συγγραφέας αποφασίζει να ακολουθήσει έναν σκληρό τρόπο να τα περιγράψει κι ο σκηνοθέτης έναν άλλο τρόπο. Ή μήπως είναι ο ίδιος με ένα κάλυμμα απλότητας;

Τελικά υπάρχου σωστά ή λάθος πράγματα που μπορούμε να λέμε μετά τις παραστάσεις που βλέπουμε; Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, δηλαδή η κυρία που είπε αυτό το πράγμα δεν έκανε λάθος, δεν την υποτιμώ. Ας σκεφτούμε όμως γιατί μας αρέσει μία παράσταση. Μπορώ να βγω και να πω πώς μου άρεσε η παράσταση αν αυτά που είδα δεν μου άρεσαν ως ζωή; Τί εννοώ; Ξετρελαίνομαι με μία παράσταση η οποία έχει βία μέσα; Πώς μπορώ να το κάνω αυτό; Τελικά τί είναι αυτό που μας αρέσει στο θέατρο;
Η περιγραφή του έργου μπορεί να σε αποπροσανατολίσει, κάπως. Η υπόθεση μιλάει για δυο ζευγάρια που θα βρεθούν, την μέρα πριν τον ενταφιασμό της μητέρας ενός από τους πρωταγωνιστές. Η υπόθεση είναι τα δύο ζευγάρια; Ε, ποίοι είναι οι δαίμονες; Οι ίδιοι ίσως; Η τόση χαρά της Γιένα, η οποία βγαίνει έξω από το σπίτι μετά από τόσο καιρό καταλήγει στο πιο άρρωστο παιχνίδι, στο πιο δύσκολο κατόρθωμα της ανθρωπότητας που φαίνεται απλό αλλά δεν είναι: την συνύπαρξη. Η Γιένα βροντοφωνάζει “Θα συνυπάρξουμε”, λες και θα παίξουμε χαρτιά.

Φωτογραφίες από την σελίδα του event στο Facebook

Πραγματικά πόσο απλό είναι να συνυπάρχει με άλλους ανθρώπους; Οι τέσσερις ηθοποιοί -Τσέλεπος, Τάτση, Κουγιάλη, Ποιμενίδης- εξίσου υπέροχοι, απολαυστικοί και μαζεμένοι, το έκαναν να μοιάζει με παιχνίδι. Το έργο που είδαμε στη σκηνή είναι πολύ συμπυκνωμένο. Συμπυκνωμένο όσο και η ατάκα “Το εγώ μου είσαι εσύ”. Μαζεμένο. Όσο χρειάζεται. Και η επανάληψη, αυτή η τρομερή ρουτίνα, τσακίζει κόκαλα και νεύρα. Μια κατάσταση πότε ανυπόφορη, πότε αξία γέλιου. Κι όταν γελάσεις αναρωτιέσαι: έπρεπε να γελώ τώρα ή να κλαίω; Μας αφορά λοιπόν αγαπημένη μου κυρία το έργο. Κι εσάς κι... εμάς -όποιοι κι αν είμαστε οι εμείς κι οι εσείς. Ας συζητήσουμε λοιπόν ουσιαστικά, να μιλήσουμε για αυτούς του Δαίμονες.

Ας συνυπάρξουμε λοιπόν!

Ταυτότητα παράστασης:
Μετάφραση: Πάνος Παπαγεωργόπουλος
Σκηνοθεσία / Σκηνογραφία: Λέανδρος Ταλιώτης
Κοστούμια: Άνδρια Ευαγόρου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Σταύρος Ευλαμπίου
Κομμώσεις: Μάριος Νεοφύτου
Ερμηνεύουν: Ανδρέας Τσέλεπος, Τζιωρτζίνα Τάτση, Μυρτώ Κουγιάλη, Γιάννης Ποιμενίδης