Οι πρώτες ύλες του θεάτρου, χονδρικά, είναι –σε
τυχαία σειρά- ο ηθοποιός, η σκηνή, το έργο και ο θεατής. Για το κάθε ένα απ’
αυτά τα στοιχεία υπάρχουν ολόκληρες θεωρίες: π.χ. χρειάζεται όντως η σκηνή για να
«πραγματοποιηθεί» το θέατρο; Μια παράσταση στον δρόμο δεν είναι παράσταση; Ή το
έργο από μερικούς δεν θεωρείται καν απαραίτητο, αλλά ακόμα και στην περίπτωση
του Θέατρου της Επινόησης υπάρχει λένε ένα τελικό κείμενο-έργο. Για τα δύο άλλα
στοιχεία, τα οποία επίτηδες άφησα πίσω, οι επιστήμονες μπορούν να λογομαχούν
μέχρι το τέλος του χρόνου.
Στην σύγχρονη
εποχή, όπου όλα κατακλύζονται από οικονομικές έννοιες και την –πάλι- οικονομική
πραγματικότητα, η ίδια η οικονομία έρχεται να προστεθεί στις πρώτες ύλες του
θεάτρου. Στην αρχαιότητα, τουλάχιστον στην περίπτωση της Αρχαίας Ελλάδας και
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Πολιτεία παρείχε οικονομικές διευκολύνσεις για το θέατρο, το οποίο αντιμετωπιζόταν ως
κοινωνικό γεγονός. Σήμερα το θέατρο
θεωρείται πολυτέλεια, με εξαίρεση τις μεγάλες πόλεις όπου η μπίζινα του
θεάτρου υποβοηθά την οικονομία (βλπ. Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Εδιμβούργο, Αβινιόν
κτλ). Ναι μάλλον θα μιλήσω τώρα αποκλειστικά για την Κύπρο…
Θυμέλη (θ.): βωμός στο κέντρο της σκηνής
Το υφιστάμενο
σχέδιο θεατρικών επιχορηγήσεων, με τον ελαφρά καυστικό θα έλεγα τίτλο «Θυμέλη»,
εφαρμόστηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2015. Είναι πολύ νωρίς να προβούμε νομίζω σε στατιστικά συμπεράσματα αλλά ας δούμε τα πράγματα… σφαιρικά.
Έτος
|
Αιτήσεις
|
Φορείς
|
Εγκεκριμένες
|
Ποσοστό Έγκρισης Αιτήσεων
|
Φορείς που επιχορηγήθηκαν
|
2015
|
85
|
35
|
57
|
67%
|
20
|
2016
|
116
|
45
|
48
|
41%
|
18
|
2017
|
85
|
33
|
55
|
64%
|
*17
|
2018
|
103
|
36
|
52
|
50%
|
14
|
*Αρχικά τον
Νοέμβριο του 2017 το σχέδιο προέβλεπε την επιχορήγηση 18 φορέων για την φετινή χρονιά [2018], αλλά μέχρι
σήμερα, μετά και την ακύρωση αρκετών παραγωγών και την παραχώρηση των επιχορηγήσεων
σε επιλαχούσες παραγωγές, το σύνολο των φορέων που επιχορηγήθηκαν είναι 17.
Η πρώτη χρονιά
ήταν ένα crash test, αλλά η δεύτερη ήταν μια έκπληξη. Στις αιτήσεις
του 2016, που αφορούν τις θεατρικές παραγωγές του 2017, οι θεατρικοί φορείς
αυξήθηκαν κατά δέκα (εκ των οποίων και ο υποφαινόμενος) και επομένως οι
αιτήσεις ήταν περισσότερες, άρα και το ποσοστό έγκρισης μειωμένο. Πέρσι τα
πράγματα επανήλθαν κάπως για να μας εκπλήξει η φετινή ανακοίνωση των
αποτελεσμάτων, όπως κάθε χρονιά. Φέτος λοιπόν οι μισές αιτήσεις δεν
χρηματοδοτήθηκαν. Δεν φταίει η Θυμέλη όμως καθεαυτή, για να σας απαλλάξω από
τον κόπο. Το κυριότερο πρόβλημα δεν είναι ο διαμοιρασμός της πίτας του Πολιτισμού
με περίεργες φόρμουλες και αλγόριθμους, αλλά η ίδια η πίτα, η οποία παραμένει περίπου
στα ίδια επίπεδα.
Ηθοποιός σημαίνει φως, νερό, τηλέφωνο
Το μεγαλύτερο
πρόβλημα του θεάτρου στην Κύπρο –κατ’ εμέ- είναι η έλλειψη θεατρικής παιδείας
και ακολούθως η μη-σταθερότητα στο θεατρικό κοινό. Στις αιτήσεις για
επιχορήγηση, ο φορέας συμπληρώνει και αναμενόμενα έσοδα από τα εισιτήρια, τα
οποία ορθώς είναι μέρος του προϋπολογισμού. Το πρόβλημα είναι σύνθετο, αλλά
θέλω να καταλήξω στο ότι το θέατρο έγινε σποραδικό, σχεδόν σαν φεστιβάλ, μια
φορά κάθε τόσο, όχι μόνο για το κοινό αλλά και για τα σχήματα. Λαμπρή εξαίρεση
τα θέατρα με στέγη, τα οποία φαίνονται να μην ανησυχούν για τα ενοίκια ή τα άλλα
τεχνικά έξοδα. Είναι απίθανο μια παραγωγή στην Κύπρο σήμερα να έχει τουλάχιστον ισορροπημένα λογιστικά (εκτός και αν είναι παιδικό θέατρο).
Η προσωπική μου
παρατήρηση, για φέτος ειδικά, είναι ότι το όλο κλίμα και ο –ας πούμε-
ανταγωνισμός για την καλή βαθμολόγηση των αιτήσεων, και επομένως την επιχορήγηση,
εξωθεί τους φορείς σε έναν εγκλεισμό και
μια εσωστρέφεια. Στοιχεία τα οποία, ιδεολογικά, ή ίσως και ρομαντικά, δεν
οδηγούν το θέατρο σε… πρόοδο. Χρειαζόμαστε και
σταθερά και περιοδεύοντα θέατρα,
χρειαζόμαστε και ξένο και κυπριακό ρεπερτόριο, και κλασικό και μοντέρνο, και
κωμωδία και δράμα, χρειαζόμαστε και παλαίμαχους ηθοποιούς και νέους απόφοιτους. Αυτό που
χρειαζόμαστε είναι να βρούμε τις πρώτες ύλες του θεάτρου, ίσως να συμφωνήσουμε
και μια σειρά προτεραιότητας, για να το βοηθήσουμε να αναπτυχθεί και όχι απλά
να μένει στάσιμο και όχι να περιμένουμε κάθε Νοέμβριο ή κάθε ανακοίνωση
για να λέμε τα προβλήματα μας.