Σαλαμίνα τις έστιν

"Μπροστά στις συμφορές δεν οφελεί να σιωπάμε"

Ευριπίδης, Ιππόλυτος 911

Σε ένα βιβλίο για την δημιουργικότητα και την τέχνη διάβασα μια εξαιρετική συμβουλή: “μην ταΐζετε τα τρολς”. Δεν είχα σκοπό να τοποθετηθώ ξανά επί του θέματος αλλά επειδή δέχτηκα προσωπική επίθεση για την Σαλαμίνα και νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για αυτό, δημοσιεύω μια ανάρτηση που έχει γραφτεί πριν από ένα μήνα σχεδόν.

Η πρώτη επίσκεψη, σύντομο σημείωμα.

Ήθελα πολύ να ρθω εδώ... Ήθελα να δω πόσο διέφερε η πραγματικότητα από το οπισθόφυλλο του κίτρινου τετραδίου του Δημοτικού, με το περίφημο “Δεν ξεχνώ”. Ακόμα και όταν το βλέπεις με τα μάτια σου δεν σου περνά από το μυαλό ότι αυτό το θέατρο είναι το μεγαλύτερο Ρωμαϊκό θέατρο της Ανατολικής Μεσογείου. Αν και ο χώρος έχει την ίδια αντιμετώπιση με άλλους αρχαιολογικούς χώρους στην υπόλοιπη Κύπρο συνεχίζει να είναι τρομερά συγκινητικό... Με συγκινεί μόνο η σκέψη ότι ο Ευριπίδης θα... φτάσει εδώ.

Σαλαμίνα, 29 Ιουνίου 2015.

"Διότι οι συνετοί άθελά τους επιθυμούν τα κακά"
Ευριπίδης, Ιππόλυτος 358-359

Το πριν

Τετάρτη 22 Ιουλίου, προγραμματισμένη παράσταση του Ιππόλυτου στην Δερύνεια. Μαθαίνω εντελώς τυχαία στην δουλειά ότι στις 28 του μήνα που ήταν προγραμματισμένη η παράσταση στην Σαλαμίνα θα πραγματοποιηθεί μια άλλη εκδήλωση στην Αμμόχωστο. Σχόλασα και έφυγα κατευθείαν για Δερύνεια, ένιωθα την ανάγκη να δω το έργο περισσότερο από ποτέ. Έφτασα πολύ πιο νωρίς και είδα μια πινακίδα που έλεγε πως υπάρχει ένα σημείο από όπου βλέπεις την Αμμόχωστο. Πήγα και στάθηκα, ακίνητος σαν άγαλμα. Ρωτούσα συνεχώς “Μα είναι τα Βαρώσια; Αλήθεια; Είναι τα Βαρώσια;”.

Μνήμες δικές μου δεν έχω, μα πονάει. Περπάτησα τα Βαρώσια, ναι, στο google maps, όσο αστείο κι αν ακούγεται. Ξέρω να σου πω πως παράλληλα με την Λεωφόρο Ελευθερίας στο έμπα της συνοικίας είναι η οδός του συγγραφέα μου, του Ευριπίδη. Από την Εκκλησία του Σταυρού όλη η ευθεία κάτω είναι η οδός Εσπερίδων. Πόσο θα 'θελα να 'μενα εκεί, σε κάποια από τις οδούς με τα υπέροχα ονόματα. Οδός Πετράρχη, Βολταίρου, Κικέρωνα, Ομήρου, Βίκτορα Ουγγώ, Καρόλου Ντίκενς. Να τώρα, η ιστορία παγωμένη μπροστά στα μάτια μου.

Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο νου ήταν κάποιοι στίχοι από το δεύτερο στάσιμο: “Αχ και να έφτανα / στις ακτές των Εσπερίδων, / στην χώρα των αοιδών. / Εκεί, εκεί / που ο άρχοντας της σκοτεινής μητέρας, / δεν δείχνει πια το δρόμο, / στους ναύτες που βλέπουν τον ορίζοντα”. Τώρα ολοκληρώθηκε η εικόνα. Αχ αυτό το σκοτάδι... Δεν φοβούνται τα σπίτια; Δεν τρέμουν το σκοτάδι; Δεν ανάβει κανείς ένα φως, κανένας δεν διαβαίνει τους δρόμους με τα υπέροχα ονόματα, τα παιδιά δεν παίζουν στις αυλές και τα χωράφια, ούτε καν τα αυτοκίνητα δεν πατάνε την άσφαλτο, μα το χειρότερο απ' όλα... τα λουλούδια και τα δέντρα περιμένουν την βροχή να δροσιστούν! Πως φτάσαμε ως εδώ; Πως θα βγούμε από εδώ;

Το τώρα

Υπάρχει μια στιγμή στην παράσταση που οι ηθοποιοί μετά μανίας ξεστήνουν το σκηνικό, είναι η στιγμή μετά την απόγνωση τους. Αναρωτιούνται γιατί ένας άνθρωπος όπως ο Ιππόλυτος να τυγχάνει μιας τέτοιας συμπεριφοράς και γιατί να έχει αυτή την τύχη. Οι χαρακτήρες επί σκηνής ξεσηκώνουν ότι βρουν μπροστά τους για να ξεθάψουν την αλήθεια και τελικά έρχονται αντιμέτωποι με σκουπίδια ή με το τίποτα.

Υπάρχει και το παρόν. Μετά την αναγγελία της πρότασης της Δικοινοτικής* Τεχνικής Επιτροπής Πολιτισμού ο ΘΟΚ να παραστήσει την καλοκαιρινή παραγωγή του στο Αρχαίο Θέατρο της Σαλαμίνας, δημοσιογράφοι και πολιτικοί ή ακόμα χειρότερα... τ' ανάμεσό τους, ξεσκίζουν με την ίδια μανία τους καλλιτέχνες που έστησαν το έργο. Αποκλείεται να κρύβεται το τίποτα πίσω από αυτές τις επιθέσεις! Δήθεν πολιτικά διλήμματα και ψευδείς πληροφορίες. Όλες αυτές οι στήλες-“καταγγελίες” έχουν -ιστορικά μιλώντας- τα ίδια συστατικά με το Σύνταγμα του 1960 ήτοι φόβος, μένος και έχθρα.

*Ο Χρίστος Αρβανίτης του Φιλελεύθερου μας υποδεικνύει ότι δεν υπάρχει η λέξη δικοινοτικός αλλά για ό,τι αφορά πάνω από μία κοινότητα χρησιμοποιούμε το διακοινοτικός. Όσο υπάρχουν οι λέξεις δίκυκλο, δικύλινδρο, διφασικό, διγαμία, διμερής κ.ά. μπορεί να υπάρχει και η λέξη δικοινοτικός.

“Για αυτό επαινώ περισσότερο όσα γίνονται “με μέτρο”

και λιγότερο όσα γίνονται στην υπερβολή τους.

Και οι σοφοί θα συμφωνήσουν μαζί μου.” 

Ευριπιδης, Ιππόλυτος 264-266

Τα στραβά μάτια ή Επιλεκτική αντίληψη ή Παίζω πελλόν

Τα τελευταία χρόνια τελούνται θείες λειτουργίες σε όλη την κατεχόμενη Κύπρο. Αλλά φαίνεται ότι είναι κρατικό μυστικό πως όταν πας για προσκύνημα δεν επιδεικνύεις την πολιτική σου ταυτότητα γιατί οι διαφωνούντες κατακρίνουν ήδη αυτούς που επιθυμούν να πάνε στην Σαλαμίνα αλλά όχι αυτούς που επιθυμούν να πάνε στην εκκλησία του χωριού τους ή αλλού. Όλοι έτρεξαν να αναδείξουν το πολιτικώς ορθόν της περίστασης, γιατί ως γνωστόν όλοι είμαστε γνώστες. Ακόμα και να κατηγορήσεις τον οποιοδήποτε για την επιλογή του να πάει στην Σαλαμίνα ή κάπου αλλού, δεν αποτελεί “θέση” ή επιχείρημα γιατί είναι δικαίωμα του καθενός να κάνει αυτό που πραγματικά θέλει.

Λυπάμαι που αναγκάζομαι να γράψω την παρακάτω παράγραφο αλλά... πρέπει γιατί δεν βλέπω ότι συνειδητοποιούμε την διαφορά της έκφρασης λατρείας από την Τέχνη. Δεν πρόκειται να ισχυριστώ ότι μια θεατρική παράσταση μπορεί να φέρει την λύση ενός εθνικού προβλήματος. Θέλω να υποδείξω την διαφορά μιας κλειστής εκδήλωσης, της έκφρασης ενός θρησκευτικού δόγματος από την θεατρική παράσταση η οποία είναι ανοικτή για όλους τους ανθρώπους και προάγει -το συγκεκριμένο είδος θεάτρου τουλάχιστον- πανανθρώπινες αξίες όπως ελευθερία, δικαιοσύνη και ισότητα. Η Τέχνη δεν είναι Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, η Τέχνη είναι Τέχνη.

Σιγά τα... άλογα

Η παράσταση κατηγορήθηκε μάλιστα ότι δεν πληροί... “θεματικές” προϋποθέσεις. Αν το έργο δεν είχε να πει τίποτα δεν θα έμπαινε κανείς στον κόπο να το μεταφράσει. Έχω μιλήσει για το θέμα σε άλλη ανάρτηση και έχω δημοσιεύσει και το σημείωμα μου, δεν θα επανέλθω σ' αυτό. Δεν έχει σημασία που δεν είναι οι Τρωάδες, σημασία είναι που είναι έργο της κλασικής εποχής, δείγμα και υπόδειγμα για μας καθώς εμπερικλείει, όπως και όλα τα έργα της εποχής αυτής, την αρμονία και την ισορροπία. Για τους υπερ-πατριώτες (υπέρ όπως υπερ-αγορά) είναι μονοσήμαντο, αλλά για τους ανθρώπους του πνεύματος είναι πολυσήμαντο.

"Αυτοί που είναι ασήμαντοι για τους έξπυνους ανθρώπους,

στους πολλούς φαίνονται πιο επιδέξιοι!"

Ευριπίδης, Ιππόλυτος 988-9

Περί αναγνώρισης. Περί σημαίας και άλλων κακών

Για να υπάρξει ένα κράτος πρέπει να υπάρχουν τα βασικά συστατικά: μόνιμος λαός, προσδιορισμένο έδαφος και ανεξάρτητη εξουσία (και αποτελεσματικός έλεγχος βλπ. Λιβύη, Λίβανος κτλ). Για να λειτουργεί και να έχει δικαιώματα αυτό το κράτος πρέπει να το αποδεχτούν και τα υπόλοιπα κράτη, αυτό σημαίνει αναγνώριση (αρχή της κρατικής ισότητας). Η αναγνώριση γίνεται για διάφορους λόγους και πρέπει να διαφοροποιηθεί από την διπλωματική αναγνώριση η οποία εκφράζει απλά την σύναψη διπλωματικών σχέσεων, λ.χ. η εγκαθίδρυση μιας πρεσβείας.

Η νομική αναγνώριση προϋποθέτει και θέληση ή... υπονοούμενο θέλησης. Όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συναντάται με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη δεν σημαίνει ότι αναγνωρίζει την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου γιατί ξεκαθαρίζει ότι θα συναντηθεί με τον εκπρόσωπο της ΤΚ κοινότητας της Δημοκρατίας. Με την ίδια λογική όταν Πρόεδρος μεταβαίνει στην κατεχόμενη (από τουρκικά στρατεύματα, όχι από εξωγήινους ούτε από ΤΚ) Κύπρο, οφείλει να πάει χωρίς τις σημαίες του κράτους. Αν περάσει από οποιοδήποτε οδόφραγμα με τις σημαίες και τα εμβλήματα της Δημοκρατίας δίνει διπλωματικό... θάρρος κάποιοι να ισχυριστούν ότι εισέρχεται σε ένα άλλο κράτος. Για αυτό και οι διαπραγματεύσεις -ανέκαθεν- πραγματοποιούνται στην νεκρή ζώνη -εδάφη της Δημοκρατίας που παραχωρήθηκαν στις ειρηνευτικές δυνάμεις των ΗΕ.

Το μετά

Όσο οι πατριδοκάπηλοι χαίρονταν για την ματαίωση και τώρα τρώγονται για την παράσταση του Σεπτέμβρη, οι μητέρες πατρίδες και οι υπερδυνάμεις είναι ακόμα στο τραπέζι και οι λεγόμενοι ηγέτες (προσοχή, αναφέρομαι σε ΕΚ πολιτικούς) προτιμούν την διατήρηση της σημερινής κατάστασης της Κύπρου: εμείς από 'δω, εσείς από 'κει με κάποια κεντρική κυβέρνηση, γιατί έτσι χτίσανε την καριέρα τους.

Στην Κύπρο δεν ζούμε μόνο ΕΚ, ζούνε και ΤΚ, Αρμένιοι, Ελλαδίτες, Τούρκοι, Ευρωπαίοι κ.ά. Πρέπει να σεβαστούμε πάνω από όλα την αρχή της πολιτικής ισότητας των δυο κοινοτήτων. Όσο δεν αποδεχόμαστε αυτή την αρχή αφήνουμε την ιστορία να επαναληφθεί. Και αυτό γιατί το κάθε Σχέδιο που προτείνεται από άλλες χώρες, έχει πάντα ανακρίβειες και κινδύνους, όπως έκρυβε και το Σύνταγμα. Όσο υπάρχουν αυτά τα αντικρουόμενα συμφέροντα, όλων όσων εμπλέκονται με το Κυπριακό -ασχέτως αν έχουν ή όχι σχέση με αυτό- καμία λύση δεν θα είναι “βιώσιμη” και η Κύπρος θα συνεχίζει να μην είναι ανεξάρτητο κρατίδιο.

Ο “κόσμος” (άτυπος ορισμός για την εργατική τάξη, για αριστεροφοβικούς) είναι το κλειδί. Λύση είναι όταν και οι δύο κοινότητες το πουν, όχι οι ηγέτες τους, οι ίδιες οι κοινότητες, ο λαός. Από πολιτικούς δεν λαμβάνω υπόψη καμία τοποθέτηση επί του ζητήματος γενικότερα. Η Κύπρος για την οποία μας μιλάνε οι πολιτικοί είναι ψεύτικη. Είναι ένα καλογυαλισμένο -κατά το άσμα- χρυσοπράσινο νησί αλλά κάτω από την επιφάνεια κρύβεται η σαπίλα και η μούχλα, ακριβώς όπως το μετέφρασε ο σκηνοθέτης επί (ή υπό) σκηνής. Αρνούμαι να ζω σ' αυτήν την Κύπρο, αρνούμαι να πατώ ή να θαφτώ σ' αυτήν. Εγώ ξέρω ότι πατρίδα μου είναι η Κύπρος. Ολόκληρη! Ίδιο χώμα, ίδια άμμος, ίδια θάλασσα, ίδιο γιασεμί και βόρεια και νότια.

Υ.Γ. Ευριπίδη, σ' ευχαριστώ!

Ζήτω οι κοιλιακοί!

Παράλληλα με τις μπαρούφες μου και αυτά τα στρουμφάκια-κίστικα μου για θετική ενέργεια και δημιουργικότητα ταλανίζομαι, βασανίζομαι από τα υπαρξιακά μου. Διδύμι αγάπη μου, κάποια πράγματα δεν αλλάζουν, χίλια χρόνια κι αν περάσουν!

Γυμνάζομαι για να φαίνομαι καλή όταν είμαι γυμνή.

Βομβαρδίζομαι ανηλεώς -χωρίς έλεος- από κορμιά. Να μου πεις ιτς νοτ αλ αμπάουτ λουξ. Ναι, δεν είναι το λουξ μπορεί να 'ναι ένα άλλο σαπούνι. Αλλά όχι... Πάει, έχει παραγίνει το κακό! Δεν ξέρω, δεν έχω πρότυπα πια! Τί θέλω να γίνω; Άλλος ένας σφίχτης; Δεν έχω τη διάθεση να προχωρήσω σε γενοκτονία των πουλερικών για να γίνω τόσος, με το συμπάθιο! Το μέγεθος δεν έχει σημασία βλπ. iPhone 6.

Υγεία πάνω απ' όλα, ναι. Αλλά βρε παιδί μου και ένας κοιλιακός δεν βλάπτει; Ποιον βλάπτει; Α, δεν ξέρω, έχω συγχυστεί. Με βλέπεις, είναι σαν να είναι δυο φωνές μέσα στο κεφάλι μου και μιλάνε ταυτόχρονα. Αυτό, δεν είναι του Διδύμου, να το ξεπεράσεις, δε θέλω κουβέντα! Όχι να το πούμε κι αυτό... Δεν φταίει η μάνα μου που μια νύχτα του Σεπτέμβρη πέρασε καλά, ούτε εγώ που έκανα αμάν και πως να δω το φως του ήλιου ντάλα μεσημέρι στα μέσα του Ιούνη. Φταίει η πλύση εγκεφάλου. Όπου σταθείς, όπου βρεθείς βλέπεις πράματα και θαύματα ΜΕ κοιλιακούς!

Είχα αγοράσει προχθές εκείνο το καινούριο μαγιό... Στο μοντέλο υπέροχο! Αλλά έλα που δεν είμαι το μοντέλο. Η μαζική αγορά αγόρι μου αυτό κάνει όμως, παράγει ρούχα και αξεσουάρ για έναν άντε δυο τύπους ανθρώπων -ή σωμάτων. Και αυτά τα jeans που λένε tall and slim πάλι αρλούμπες. Ό,τι αγοράσω είναι επιεικώς αστείο πάνω μου. Και τώρα που κυκλοφορούν εκείνα τα αμάνικα μπλουζάκια -να γραφτεί κάπου σαν αμαρτία μπας και δούμε άσπρη μέρα- όλοι το παίζουν κουλ. Όταν τα φορούσα εγώ ήμουν nerd και άσχημος (εντάξει είχα 15-40-60 σπυριά παραπάνω αλλά δεν είναι λόγος να με κάνεις να νιώθω έτσι).

Όταν φτάνεις στο σημείο να σκέφτεσαι έστω να αλλάξεις την σωματική σου εμφάνιση κάτω από αυτές τις συνθήκες, έχουμε πρόβλημα. Ναι, μ' αρέσει το ωραίο σώμα, ναι, έχω και εγώ ανασφάλειες δεν το αρνούμαι, αλλά μ' αρέσει ρε γαμώτο το σώμα μου κι ας με λένε “μίντζιη” (κυπριακά για το πολύ λεπτός, δεν ακούγεται πολύ ευγενικό αλλά ντάξει δεν χάθηκε κι ο κόσμος). Ένιχαου, όποιος και να 'σαι, όπως και να 'σαι, λεπτός, γεματούλης ή χοντρός, πρώτα μάθε και αγάπησε τον εαυτό σου και μετά θα καταλάβεις και τι σημαίνει να σέβεσαι το σώμα σου.

Ο καθένας είναι διαφορετικός, έτσι και τα σώματα μας.

Η ομορφιά δεν σημαίνει επιτυχία και δεν θα 'πρεπε. Η ευτυχία δεν κρύβεται σε ένα καλοσχηματισμένο six-pack και η ασχήμια δεν πρέπει να είναι κάτι κατακριτέο. Ας αφήσουμε πια την τυραννία του τέλειου σώματος, της νεότητας και του Κεν και της Μπάρμπυ γιατί όλοι άνθρωποι είμαστε!

Σημείωμα μεταφραστή

Διαβάστε το σημείωμα του μεταφραστή το οποίο δεν δημοσιεύτηκε στο πρόγραμμα της παράστασης.

Σημείωμα μεταφραστή

ΑΕΦ223 Ιππόλυτος. Δεν θα έπαιρνα το μάθημα γιατί αλλιώς είχα φτιάξει το πρόγραμμά μου αλλά η Μαριάννα επέμενε. Και έτσι ξεκίνησαν όλα, την πρώτη μέρα στο Πανεπιστήμιο μετά τις διακοπές, τον Ιανουάριο του 2012. Να τρέχουμε από το πρωί να βρούμε πάρκινγκ και μετά στο αμφιθέατρο (sic) να ακούμε για τον Ιππόλυτο, ενίοτε να προφέρεται επιτηδευμένα με ένα “π”, και για τον Ευριπίδη. Κατά την διάρκεια του εξαμήνου η ανάλυση που κάναμε στο ίδιο το κείμενο ήταν... αμιγώς φιλολογική και έφτασα στο συμπέρασμα ότι δικαίως δεν έχει ανεβεί το έργο μέχρι τώρα στην Κύπρο.

Πρόσφατα βρήκα τις σημειώσεις του μαθήματος και την μετάφραση που έκανα. Είχα μεταφράσει σχεδόν όλο το κείμενο, χωρίς κανείς να το ζητήσει, απλά γιατί το ήθελα. Φυσικά και ήταν ατέλειωτη... κακές συνήθειες. Λίγες μέρες μετά ο Νεοκλής με ρωτά από το πουθενά ποια, μη-χιλιοπαιγμένη, τραγωδία θεωρώ ενδιαφέρουσα και είχα δυο κατά νου, η μια ήταν ο Ιππόλυτος. Ξεκινήσαμε να συζητούμε για αυτήν και τότε κατάλαβα πως εκείνη την στιγμή καταλάβαινα περισσότερα πράγματα για το έργο και μου φαινόταν πολύ πιο ενδιαφέρον. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια, ίσως αυτό να δικαιολογεί την συνειδητοποίηση.

Μάρτιος του 2013. Θυμάμαι έντονα το πρώτο μάθημα που είχα στο Πανεπιστήμιο μετά το κούρεμα, θυμάμαι την Αφροδίτη -μιλάμε στον ενικό πια- να προσπαθεί να επικοινωνήσει ουσιαστικά μαζί μας, όχι ως καθηγήτρια προς φοιτητές αλλά ως άνθρωπος προς άνθρωπο. Πόσο σπάνιο πράγμα... Η αμέσως επόμενη ανάμνηση είναι η αποφοίτηση και οι αναμνηστικές φωτογραφίες με τον Πρύτανη. Το πτυχίο είναι ακόμη όπως το πήρα, με τον φάκελο του, στο τελευταίο συρτάρι.

Και μετά είναι οι ειδήσεις που τα ίδια τα ΜΜΕ δεν προφθάνουν να δείχνουν. Η Κριμαία, η Ταυρίδα κατά τους αρχαίους, στην οποία η Άρτεμις, σε ένα άλλο έργο του Ευριπίδη, φυγάδευσε την Ιφιγένεια. Ο κόσμος συνεχίζει να καίγεται από εμφυλίους πολέμους, δίπλα μας, κοντά ή μακριά μας. Είδαμε ρεπορτάζ από την Γάζα, με τους παλιούς μας φίλους τους Παλαιστίνιους να υποφέρουν. Είδαμε την Αμερική να επιστρέφει στην δεκαετία του 60 και να δολοφονούνται αφροαμερικανοί υπήκοοι. Είδαμε να σφάζονται ακόμα και στο... “εξευγενισμένο” Παρίσι και να κηρύσσεται ένας νέος Ιερός Πόλεμος.

Ο Ευριπίδης δεν γράφει για έναν απαγορευμένο έρωτα. Όχι. Γράφει για αυτά που είπα πιο πάνω, με άλλα ονόματα, για άλλες αφορμές και περιστάσεις. Λίγο πριν το Πάσχα στην αίθουσα δοκιμών στον 3ο όροφο ένιωσα πως κατανοούμε όλοι μας πως ο Ιππόλυτος δεν είναι μια απλή τραγωδία. Ακόμη και τώρα σε κάποιο διάλειμμα συζητούμε θέματα σχετικά με το έργο, πράγματα που μας λένε κάτι, που έχουν να πουν κάτι. Ναι, ο Ευριπίδης έκανε το θαύμα του.

Κρατάω στη μνήμη μου την πρώτη ανάγνωση, την πρώτη φορά που είδαμε την Πάροδο με τα “μαγικά” του Φώτη, την πρώτη φορά που άκουσα την μουσική του Νεοκλή και την συγκίνηση που μου προκάλεσε, την πρώτη φορά που περπατήσαμε το σκηνικό, το πρώτο πέρασμα... Προσπαθώ να αποφύγω τα κλισέ αλλά οφείλω να παραδεχτώ πως δεν ήταν όλα εύκολα. Δεν συνειδητοποιώ πότε μιλούσαμε για τον Ιππόλυτο με τον Νεοκλή και πότε ξεκινήσαμε τις γενικές πρόβες.

Ιούλιος του 2015. Ένα πελώριο χαμόγελο και μια άκρατη ανησυχία. Καλή θέαση, καλές σκέψεις και συζητήσεις!

ΥΓ. Παιδιά, καλή συνέχεια. Νεοκλή μου, ευχαριστώ.

Γιατί όχι;

Ανοικτή απάντηση στο άρθρο -και όχι στον συντάκτη του άρθρου- “Άραγε η λύση περνάει από την Σαλαμίνα;” (Φιλελεύθερος, 21 Ιουνίου 2015, 20).

Υπάρχει μια πτυχή του θεάτρου την οποία πολλοί αγνοούν: η πολιτική. Η Αρχαία Δραματική Ποίηση, προσφιλές είδος για μας -ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε, συμπτύσσει στην έκταση της τόσα πολλά θέματα όσο κανένα άλλο θεατρικό είδος. Πίσω από τους μύθους της Τροίας, του Οιδίποδα, της Αργοναυτικής εκστρατείας των λίγων σωζόμενων τραγωδιών κρύβεται και η πολιτική. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν αυτά καθώς το θέατρο του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν κοινωνικός θεσμός, και όχι πολιτιστικός θεσμός όπως σήμερα.

Χωρίς ιδιαίτερη κινητικότητα από τα ΜΜΕ κυκλοφόρησε η είδηση πως ο ΘΟΚ πρότεινε ο Ιππόλυτος να παιχτεί στην Σαλαμίνα. Βρέθηκα στον ξάδελφό μου προχθές για να κόψω τα μαλλιά μου. Με ρωτάει τι κάνω και του λέω για τις πρόβες που είναι στην τελική ευθεία, άσχετος αυτός με το θέατρο, με ρωτάει να του ξαναπώ ποιο έργο είναι. Στο άκουσμα του τίτλου μου λέει “Α! Τούτο που θα πάει στη Σαλαμίνα!” και τρέχει να μου φέρει την εφημερίδα απ' όπου το διάβασε. Στις συζητήσεις είναι ακόμα το ζήτημα φαντάζομαι. Ούτε εγώ ξέρω... Ελπίζω όμως πως θα γίνει.

Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη για πολιτική ορθότητα και την σέβομαι. Αντιλαμβάνομαι ότι η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο της Σαλαμίνας θα πρέπει να είναι δωρεάν, αντιλαμβάνομαι ότι δεν πρέπει να υπάρξει ενοίκιο του χώρου και ότι όλα πρέπει να κυλήσουν ομαλά. Το ενστερνίζομαι και το απαιτώ και εγώ με την σειρά μου. Αλλά αυτά είναι “λεπτομέρειες”. Όπως είπε και ο Γιώργος στο προσωπικό του προφίλ στο Facebook: “Όρεξη να υπάρχει παιδιά, όρεξη και όραμα, τα άλλα ούλλα εν δικαιολογίες...”.

“Αυτοί που είναι ασήμαντοι για τους έξυπνους ανθρώπους, στους πολλούς φαίνονται πιο επιδέξιοι” Ιππόλυτος. Ευριπίδης.

Υπάρχουν όμως τα όρια μεταξύ της πολιτικής ορθότητας και της δημαγωγίας ή της κενολογίας. Δηλώσεις τύπου “καταφέραμε να αποτρέψουμε (sic, πληθυντικός της άτοπης ευγένειας) την τάδε τραγουδίστρια από το να 'ρθει να τραγουδήσει στα κατεχόμενα” μου είναι παντελώς αδιάφορες. Γιατί σαν λαός έχουμε την τάση να ασχολούμαστε με τρίχες... Θέλετε να με πείσετε δηλαδή ότι αν έρθει η Τζένιφερ Λόπεζ ή η Μαράια Κάρει στην Κύπρο, και δη στην Βόρεια (φτου φτου σκόρδα!!!), αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζεται το Βόρειο τμήμα της Κύπρου ως κράτος;

Συγγνώμη που σας χαλάω το συννεφάκι αλλά έχουν έρθει στην Βόρεια Κύπρο πάρα πολλοί καλλιτέχνες μέχρι σήμερα, αλλά φαντάζομαι επειδή δεν είναι του βεληνεκούς κάποιων από μας δεν μετράνε. Και ας μου εξηγήσει επιτέλους κάποιος τί σχέση έχει να κάνει η τέρψη της ψυχής με την νομική κατοχύρωση ενός κράτους. Υπάρχει κάτι που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας. Πέρασαν περισσότερα από 40 χρόνια, κοντά μισός αιώνας, από τότε που έγινε ό,τι έγινε: ξεπούλημα, απομόνωση, πραξικόπημα, πόλεμος. Και είναι χαζό να νομίζει κανείς ότι η ζωή στην Βόρεια Κύπρο σταμάτησε ή πάγωσε από τότε και περιμένει τους καλούς Ε/Κ να επιστρέψουν.

Μου προκαλεί ευφορία και συγκίνηση όταν ακούω ανθρώπους να μιλάνε για τα κοινά μας συναισθήματα, για τις κοινές μας εμπειρίες, τις ευχάριστες και τις δυσάρεστες. τις προπολεμικές και τις μεταπολεμικές, γιατί Κυπριακή Ιστορία δεν είναι μόνο οι ζοφερές σελίδες της Ιστορίας που διδάσκονται τα παιδιά στο σχολείο. Είδα όρεξη και όραμα στην σκηνή του Σατιρικού εκ... στόματος Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας, είδα όρεξη και στο φουαγιέ του θεάτρου μετά την παράσταση. Φαντάζομαι οι ίδιες συνθήκες θα επικρατούσαν και στο Ριάλτο, όταν οι θεατές απόλαυσαν το εξαίσιο ποιητικό έργο της Φαϊζέ Οζντεμιρτζιλέρ “Πικράθηκα στα ελληνικά, πληγώθηκα στα τουρικά”. Ιδιαίτερα οι τρεις Λεμεσιανοί, ο Νίκος, ο Μεχμέτ και ο Γιασάρ θα προβληματίστηκαν πολύ ή έτσι εύχομαι.

Δεν είναι η -μπακαλίστικη- τακτική “μία σου και μία μου” (κατά τον συντάκτη). Είναι στο πλαίσιο της αλλαγής και λυπάμαι αν το βλέπουν κι άλλοι όπως ο συντάκτης. Κάτι “κινείται” επιτέλους! Δεν ξέρω αν η λύση περνάει από την Σαλαμίνα, αλλά ξέρω πως η λύση δεν πρέπει να περνάει μόνο από ένα τραπέζι. 40 χρόνια είναι πολλά για να μένουμε στα λόγια. Γιατί η λειτουργία στον Άγιο Γεώργιο τον Εξορινό να είναι “σημάδι” και το Αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας να μην είναι; Είναι τρομερό έως τρομαχτικό πάντως που ο Ευριπίδης μιλά και για αυτά στον Ιππόλυτο...

“Διάθεση χρημάτων για τις τέχνες προϋποθέτει, βέβαια, ενθουσιασμό για αυτές” H. C. Baldry, Το τραγικό θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα, μετάφραση: Γ. Χριστοδούλου, Λ. Χατζηκώστα, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1992

Ο Ιππόλυτος του Ευριπίδη είναι έργο βαθιά υπαρξιακό. Είναι η στιγμή που ο κόσμος του συγγραφέα αλλάζει, είναι η στιγμή που ο Άνθρωπος βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή. Ο Ευριπίδης μετά τον Ιππόλυτο αλλάζει, μετατοπίζεται και πολιτικά: από τον πατριωτισμό οδηγείται σταδιακά στην καταδίκη κάθε υπεροψίας των δημαγωγών της μεσαίας τάξης. Ο Περικλής, ο μύθος αυτός της Πολιτικής, χάνεται και μαζί του χάθηκαν οι ιδέες, οι ευκαιρίες, κανείς δεν φάνηκε αντάξιος της εποχής του. Εδώ είμαστε και εμείς. Στις ίδιες συνθήκες και ίσως καταφέρουμε να κάνουμε αυτό που δεν καταφέραμε τόσα χρόνια.

Θεακρίνος: Nerium Park

Εναλλακτικός τίτλος ανάρτησης: Η σημασία του Καταλανικού Θεάτρου

Πληθώρα έργων Καταλανών συγγραφέων ανέβηκαν τα τελευταία χρόνια σε Κυπριακές σκηνές. Η Μέθοδος Γκρόνχολμ, του αείμνηστου Διαγόρα Χρονόπουλου, από τον ΘΟΚ και τρεις παραγωγές του Θεάτρου Διόνυσος: το -αδικημένο- Δέρμα στις Φλόγες σε σκηνοθεσία Βαρνάβα Κυριαζή, Δυο γυναίκες χορεύουν σε σκηνοθεσία Έντμοντ Νανούση και τώρα το Nerium Park σε σκηνοθεσία Λέανδρου Ταλιώτη. Όλα τα παραπάνω έργα γραμμένα από Καταλανούς συγγραφείς, τον Τζόρντι Γκαλθεράν, τον Γκιλιέμ Κλούα, τον Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ-Ζουρνέτ και τον Ζουζέπ Μαρία Μιρό αντίστοιχα.

Τα έργα αυτά αναδεικνύουν μια ευστροφία. Ευστροφία εκ μέρους των συγγραφέων τους καταρχάς, οι οποίοι στέκονται μπροστά στις εξελίξεις όπως πρέπει να στέκονται οι καλλιτέχνες, με άποψη και δημιουργικότητα. Γκαλθεράν, Κλούα, Μπενέτ-Ζουρνέτ και Μιρό συνέγραψαν ο καθένας αρκετά θεατρικά έργα τα οποία καταπιάνονται κυρίως με την πολιτική και τους προβληματισμούς του σύγχρονου ανθρώπου. Και έπειτα ευστροφία εκ μέρους του ίδιου του κειμένου, που γίνεται πεδίο εκμετάλλευσης από τους συντελεστές της εκάστοτε παραγωγής. Και το έργο πετυχαίνει τον σκοπό του μόνο εάν οι συντελεστές της παραγωγής έχουν μια ανάλογη (καλλιτεχνική, πολιτική, κοινωνική κτλ) ευστροφία.

Το Nerium Park αν και γράφτηκε το 2013 συνεχίζει να είναι ένα έργο του σήμερα. Στο έργο αυτό ακολουθούμε την ζωή δυο ανθρώπων, δυο νέων ανθρώπων, ενός ζευγαριού. Το ζευγάρι αυτό, που έχει μπροστά του ένα λαμπρό μέλλον, αποφασίζει να αγοράσει ένα διαμέρισμα σε ένα πολυτελές συγκρότημα, το Nerium Park, στο οποίο όμως δεν κατοικεί κανένας άλλος. Είναι ένα ταξίδι νωπό, με κούτες να προστατεύουν ακόμα μνήμες, ανάγκες και όνειρα (βλπ. σκηνικά).

Το Nerium Park είναι μια πολιτική δήλωση. Το έργο αυτό ενδιαφέρει τόσο πολύ την Κύπρο -ή και της δεύτερης μοίρας Ευρωπαϊκές χώρες. Το νεαρό ζευγάρι είναι η αδικημένη γενιά της εποχής μας που φαινομενικά και μόνο έχει μπροστά της ένα λαμπρό μέλλον γιατί το παρόν είναι πολύ... σκούρο. Το παρόν αυτό είναι το ίδιο το συγκρότημα, το Nerium Park, ο Καπιταλισμός, τα διαμερίσματα του οποίου είναι απούλητα, όπως και τα πολυτελή παραθαλάσσια εξοχικά στην χώρα μας.

Το ταξίδι του νέου ανθρώπου για να βρει κάτι καλύτερο είναι κάπως μοιραίο στις μέρες μας (βλπ. μουσική). Ο άνθρωπος στην αναζήτηση της νέας του ταυτότητας τελικά χάνει και αυτήν που είχε. Αυτοί που ανελίσσονται (Μάρτα) αλλάζουν, αυτοί που ακολουθούν μια πτωτική πορεία αλλάζουν πάλι (Ζεράρ), και οι δυο προς το χειρότερο. Οι άνθρωποι στα νέα εργασιακά δεδομένα -ευθυνοφοβία, ανταγωνισμός, αλλαγή σχέσεων εξουσιαστών και εξουσιαζομένων, εργοδοτών και εργαζομένων- αποξενώνονται, δεν αλλάζουν απλά.

Αυτό είναι το χάος της εποχής μας. Θα μπορούσα να βάλω στη “συζήτηση” αυτή ζητήματα όπως τα σχέδια της ΑΝΑΔ και την πρόσφατη φιλονικία στη βουλή για τις Κυριακές, δεν θα το κάνω όμως. Τα λέει -ή τα υπονοεί- ο Μιρό στο έργο του, με καυστικότητα. Το μοντέλο της -και καλά- πολιτισμένης Δύσης έχει αποτύχει, μας λέει, και οι νέοι δεν είναι έτοιμοι να κάνουν αυτό το ταξίδι αναζήτησης. Γιατί να πιέζουμε τους νέους να βιώσουν... τις τράπεζες, τους εργοδότες -κατά και την Μέθοδο Γκρόνχολμ, και κάθε σάπιο σύστημα ή αξία όπως και η οικογένεια του σήμερα;

Γιατί όλα αυτά να είναι ταμπού ειδικά σήμερα;

Η παράσταση είναι στημένη με πολύ συγκεκριμένη μέθοδο. Προσγειωμένη πραγματικότητα αλλά και υποκριτική ταυτόχρονα. Δυο ερμηνευτές εφοδιασμένοι με γκάμα τεχνικών καταφέρνουν να ζωντανέψουν το έργο και να το κρατήσουν ζωντανό μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο. Στο τέλος η Μαρίνα Αργυρίδου μας εκμυστηρεύτηκε ότι η παράσταση που είδαμε ήταν η καλύτερη τους αλλά πιστεύω ότι οι επόμενες παραστάσεις μπορούν να τα πάνε ακόμα καλύτερα. Σωματικές ενέργειες, ψυχολογικό υπόβαθρο και εσωτερικότητα. Η μεθοδολογία του σκηνοθέτη δεν είναι άγνωστη για μένα και δεν με ξενίζει, ίσως κάποιους τους ξενίσει αλλά όχι σε τόσο βαθμό που να μην καταλάβουν το έργο. Το κείμενο έχει ζωντανέψει και μιλάει στο κοινό χωρίς ταμπού, χωρίς αμφιβολίες. Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα τώρα.

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ, Δημήτρης Ψαράς

Σκηνοθεσία: Λέανδρος Ταλιώτης

Σκηνικά/Κοστούμια: Θέλμα Κασουλίδου

Φωτισμοί: Σταύρος Ευλαμπίου

Ερμηνεύουν: Μαρίνα Αργυρίδου, Γιώργος Αναγιωτός

#Προτεραιότητες

Δυσκολεύομαι να γράψω, ακόμα και τώρα που ξέρω πως δεν θα βαθμολογηθεί η αυτή η... έκθεση ιδεών μου.

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου εμφανίστηκε στο φόντο πρώτος, δειλά-δειλά, με μια επιστολή, αμφιλεγόμενη. Έπειτα αυτό το γελοίο σχέδιο του Υπουργ(ει)ού. Όντως, το Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΠΚ) έχει χάσει πρεστίζ και το επίπεδο έχει πέσει. Αλλά αναρωτιέμαι με ποιά αφορμή ξεπετάχτηκε αυτή η επιστολή... Αναρωτιέμαι ποιά στατιστικά, ποιανού τμήματος έχει δει για να γράψει αυτή την επιστολή. Επειδή ο Πρύτανης είναι Φυσικός, με τελευταίες σπουδές την δεκαετία του '80, απορώ τί κατάφερε να του κινήσει την περιέργεια; Φυσικά τώρα είναι πολύ ήρεμος αφού το ηλιακό πάρκο στην Πανεπιστημιούπολη είναι γεγονός...

Η ανθρώπινη ιδιοφυΐα είναι πλουσιότερη και πιο δυναμική από ότι μας κάνει να πιστεύουμε η επίσημη ακαδημαϊκή εκπαίδευση - Σερ Κεν Ρόμπινσον

Χρειαζόμαστε ανθρώπους με όραμα όχι ανθρώπους με θέσεις.

Πρώτα ο Πρύτανης, μετά ο... Υπουργός, κατά κόσμον κάποιος-που-και-καλά-έχει-όραμα. Έχω δει πολλές Αρχαίες Ελληνικές Τραγωδίες μέχρι σήμερα αλλά τέτοιο παίξιμο δεν έχω ξαναδεί! Και οι δυο είναι υποψήφιοι για την χειρότερη Κασσάνδρα όλων των εποχών, χωρίς να υποτιμώ φυσικά τον πρώην Υπουργό, βλπ. Κενεβέζος, ο οποίος τώρα ζει και εργάζεται ειρωνικά πάντα στην χώρα του Αριστοτέλη.

Η Φαντασία είναι πιο σημαντική από την γνώση - Άλμπερτ Άινσταϊν

Αφού διαλύσαμε την Ειδική Εκπαίδευση είπαμε να κάνουμε κάτι και με την Μέση. Φυσικά οι υπεύθυνοι δεν θεωρούν ότι διέλυσαν την Ειδική Εκπαίδευση αλλά προέβηκαν σε ριζικές αλλαγές. Ποιες είναι αυτές; Θα σας πω εν τάχει. Τα παιδιά με σοβαρές και βαριάς μορφής αναπηρίες τα κλείσαμε σε υποστελεχωμένα -λόγω κρίσης- και ακατάλληλα σχολεία που μοιάζουν με ιδρύματα ή φυλακές (γιατί κάποιος είπε πως δεν “μαθαίνουν”) και τα παιδιά με ελαφράς μορφής αναπηρίες τα κλείσαμε στα “κανονικά” σχολεία για χάριν της “κοινωνικοποίησης” και “ενσωμάτωσης”.

Το λάδι στη φωτιά το έβαλε για μένα ο Πρόεδρος -που τελευταία τουλάχιστον αποφεύγει τη χρήση της λέξης δεσμεύομαι, να του το αναγνωρίσουμε αυτό- άθελά του ψες με την ομιλία του στα Βραβεία Θεάτρου. Συνήθως όταν έρχεται η σειρά για αυτές τις ομιλίες αλλάζουμε κανάλι. Όχι πια, εγώ δεν το κάνω, σε αυτά ακούγονται ωραίες κουβέντες, κατάλληλες για ανταπόκριση από το twitter και άλλες κατάλληλες για την προετοιμασία μας για το μέλλον. Εκεί κρύβονται μυστικά νοήματα τύπου Κώδικας Ντα Βίντσι...Υπονοούμενα για τον ΘΟΚ, υπονοούμενα για τα αναλυτικά προγράμματα και πάει λέγοντας.

Το κατά... λάθος σύστημα

Τα παιδιά είχαν ένα χαρακτηριστικό: να μην ντρέπονται όταν κάνουν λάθος. Και τους το αφαιρέσαμε κι αυτό! Στα σχολεία σήμερα καλύτερα να μην μιλάς αν δεν ξέρεις την σωστή απάντηση, καλύτερα να μην γράφεις την άποψη σου αν αυτή δεν είναι η ίδια με αυτή του καθηγητή ή των οδηγιών διόρθωσης γραπτών/εξετάσεων/Παγκυπρίων κ.ά. Στα σχολεία μας σήμερα αφαιρέσαμε το δικαίωμα του μαθητή να κάνει λάθος και για αυτό οι βαθμοί πέφτουν, για αυτό η αναγωγή είναι στο απόγειο της καριέρας της, για αυτό και τα σχολεία δεν παράγουν έργο, για αυτό τα παιδιά μας δεν είναι δημιουργικά, για αυτό τα παιδιά μας είναι απλά καλοί διεκπεραιωτές.

Αν δεν είσαι προετοιμασμένος να κάνεις λάθος, τότε δεν θα σκεφτείς τίποτα πρωτότυπο - Σερ Κεν Ρόμπινσον

Τα σχολεία, ως προς τον τρόπο δομής τους -και της διακόσμησης- είναι κακά παραδείγματα για την κοινωνία. Τα σχολεία σήμερα, όπως είπε και ο Καμύ, μας προετοιμάζουν για ένα κόσμο που δεν υπάρχει. Στα σχολεία σήμερα πρέπει όλα να είναι ομοιόμορφα: από την εμφάνιση (“Μην φοράς παιδί μου αυτά” ή “Μάμα, θέλω να αγοράσω τούτο γιατί το έχει η διπλανή μου”) μέχρι τους βαθμούς (αναγωγή, μεικτά τμήματα πολλαπλών ταχυτήτων κ.ά.). Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό όπως και ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός από τον άλλον.

Κοιτάξτε, τα πράγματα είναι απλά και όσο πάνε γίνονται όλο και πιο απλά, ως προς τις απαιτήσεις της εποχής. Δεν θα μπω καν στον κόπο να υπονοήσω ότι υπάρχουν μαθήματα πιο σημαντικά από άλλα. Η Εκπαίδευση οφείλει να δίνει ίση βαρύτητα στις Τέχνες, στην Σωματική εξάσκηση, στις Ανθρωπιστικές και Θετικές επιστήμες. Αυτό που γίνεται στην Κύπρο -και σε άλλες χώρες φυσικά- είναι ακριβώς το αντίθετο... δίνουμε βαρύτητα σε ένα από αυτά. Στις θετικές επιστήμες. Και από αυτές στα μαθηματικά. Επιστημονικά τα παιδιά μαθαίνουν ευκολότερα από έναν ενήλικα. Άρα θεωρώ πως η ίση κατανομή μαθημάτων πρέπει να ξεκινήσει από το Δημοτικό, όταν τα παιδιά έχουν ακόμη αυτό το μυαλό που δουλεύει τόσο αποτελεσματικά όσο η πιο απορροφητική βιλέτα σφουγγαρίστρα.

Δεν είναι μόνο οι μαθητές που υπομένουν το σύστημα, είναι και οι καθηγητές... Οι καθηγητές πρέπει να είναι περισσότερο δημιουργικοί από τα παιδιά. Αλλά αφού όπως προείπα το σχολείο ευνουχίζει την δημιουργία σου, τα παιδιά που μεγάλωσαν και έγιναν εκπαιδευτικοί θα αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες. Χωρίς να εννοώ ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα. Εκπαίδευση δεν είναι να διδάσκεις, είναι και να μαθαίνει ο άλλος. Και επανέρχομαι στο ζήτημα της αύξησης των ωρών διδασκαλίας των Νέων Ελληνικών. Αγαπούλες μου, όσες ώρες και να διδάσκουμε στα παιδιά Νέα Ελληνικά με αυτόν τον τρόπο, ορθογραφία δεν θα μάθουν, ούτε θα αλλάξει ο τρόπος που μιλούν! Δεν είναι οι ώρες το πρόβλημα, δεν είναι τα παιδιά το πρόβλημα, το πρόβλημα είναι ότι δεν μαθαίνουν γιατί δεν υπάρχει κατάλληλος τρόπος να μεταφερθούν οι γνώσεις.

Τελευταία και καταϊδρωμένη η Τέχνη

Μίλησε ο Πρύτανης του ΠΚ για τις Τέχνες; Όχι φυσικά! Γιατί αν το ΠΚ ήθελε την Σχολή Τεχνών δεν θα την είχε τώρα το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο. Μίλησε ο Υπουργός για τις Τέχνες; Όχι φυσικά! Γιατί πρέπει να επαναφέρουμε τις δέσμες και καταργούμε τα μαθήματα ενδιαφέροντος έτσι ώστε τα παιδιά να πλήξουν περισσότερο στην τάξη. Μίλησε ο Πρόεδρος για τις τέχνες; Ναι! Μίλησε και είπε: “Είναι γνωστό ότι η Παιδεία, οι Τέχνες και ο Πολιτισμός ευδοκιμούν σε συνθήκες ελευθερίας, ανεξαρτησίας και οικονομικής επάρκειας” άρα για αυτό δεν ευδοκιμούν αυτά, γιατί δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες...

Η έμπνευση υπάρχει, αλλά πρέπει να βρει δουλεύοντας - Πάμπλο Πικάσο

Υ.Γ. Κάποιος να φέρει τον Sir Ken Robinson!!!

Βραβεία Θεάτρου ΘΕΣΠΙΣ 2013-2014

Αγαπητοί αναγνώστες και αναγνώστριες, αγαπητοί φίλοι,

αυτή είναι η ετήσια ανάρτηση απονομής των διαδικτυακών βραβείων θεάτρου.

Αυτή θα ήταν μια πολύ κλισέ εισαγωγή, τύπου Μαντάμ Φλυαρώ. Τις εισαγωγές για το θέμα τις κάναμε στην προηγούμενη ανάρτηση και ακόμα με προβληματίζουν πράγματα. Έτσι, γιατί μπορώ. Με μότο την λατινική ρήση “De gustibus non est disputandum”, που κάποιος Ρωμαίος σοφός θα ξεστόμισε αφήνοντας τους άλλους κάγκελο, σε αυτή την ανάρτηση θα ξεχωρίσω σε δεύτερο επίπεδο συντελεστές από παραστάσεις που παρακολούθησα την προηγούμενη σεζόν.

Από τις 42 συνολικά παραστάσεις γύρω στις 25 παραγωγές είχαν ξεχωρίσει για μένα σε περισσότερες από 10 κατηγορίες. Σήμερα από αυτές θα “βραβευθούν” μερικές μόνο. Υποψηφιότητες διεκδίκησαν παραστάσεις από θεατρικά σχήματα και οργανισμούς που παρουσιάστηκαν στην Κύπρο από τον Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι τον Σεπτέμβριο της περασμένης χρονιάς. Μερικές παραγωγές εξ Ελλάδος, όπως το Εγώ είμαι ένας άλλος με τον Γιάννη Στάνκογλου και η Οδύσσεια του Λιβαθινού, μένουν εκτός διαγωνισμού αφού δεν εμπίπτουν σε καμιά κατηγορία. Κανείς από τους υποψηφίους δεν είναι συγγενής μου, σε κανένα βαθμό.

Το βραβείο όπως και πέρσι είναι εικονικό, αν είχα προϋπολογισμό θα το τύπωνα τουλάχιστον και θα το μοίραζα. Φιλοτεχνημένο από εμένα και τα προγράμματα επεξεργασίας εικόνων στον υπολογιστή μου -χρυσές δουλειές αυτό το Paint- το βραβείο έχει την μορφή νομίσματος και απεικονίζει στην μια του όψη τον Θέσπη, του πρώτου ηθοποιού, από χαρακτικό προτομής αρχαιολογικού ευρήματος από το Ερκολάνο της Ιταλίας, και στην άλλη του όψη μια μάσκα τραγωδίας και ανάγλυφο το όνομα του Θέσπη.

Πριν να ξεκινήσω να “απονέμω” ή να ξεχωρίζω, όπως αγαπάτε, μπορείτε για αποφυγή... παρεξηγήσεων να αντικαταστήσετε την έκφραση “Το βραβείο απονέμεται...” με το “Κατ' εμέ αυτός/ή/οί που ξεχώρισε/σαν ήταν...”. Δείτε το κάτι σαν το δικό μου ψηφοδέλτιο σε βραβεία κοινού, εγώ έτσι το βλέπω.

Προηγήθηκε κλήρωση για την σειρά ανακοίνωσης των κατηγοριών -γιατί μιλάμε για οργανωμένη τρέλα εδώ- και θα ξεκινήσουμε χωρίς καθυστέρηση. Πρώτη κατηγορίας για σήμερα:

Μετά το πρώτο ξέσπασμα της κρίσης, βλπ. κούρεμα, το οποίο επισκίασε και τον καλλιτεχνικό χώρο κάποια θέατρα, σχήματα αναλώνονται στα ίδια έργα προσπαθώντας -μάταια πολλές φορές- να βρουν μια ισορροπία. Με χαρά όμως ανακαλύπτεις ότι κάποιοι άλλοι τολμούν και δημιουργούν κάτι καινούργιο, όπως ο Θανάσης Θεολόγη, ο Κώστας Μαννούρης και η Λέα Μαλένη με την Χριστίνα Κωνσταντίνου και τον Βαλεντίνο Κόκκινο. Ενώ άλλοι τολμούν να διασκευάσουν κλασικά έργα, Σαιξπηρικά και τα δυο κατά σύμπτωση, τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα και τον Μάκμπεθ, και ήταν λες και έγραψαν κάτι καινούργιο.

Το Βραβείο Καλύτερου Διασκευασμένου ή Πρωτότυπου έργου απονέμεται στους Κώστα Γάκη, Αθηνά Μουστάκα και Κωνσταντίνο Μπιμπή για την διασκευή του έργου του Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Δεν ήταν απλά φιλόδοξο, πέτυχε κιόλας. Ανέδειξαν πτυχές του Σαίξπηρ που κάποιοι αγνοούσαμε, ανέδειξαν τη σημασία του χιούμορ στα έργα της εποχής αυτής και παράλληλα με απόλυτο σεβασμό στο έργο και στις προεκτάσεις του δημιούργησαν κάτι καινούργιο και αμιγώς θεατρικό.

Θα έκανα μια σύγκριση της περασμένης σεζόν με την τρέχουσα αλλά θα το αποφύγω. Είναι πιο καλό να κρίνεις όταν έχει την ολική εικόνα της σεζόν... Η περασμένη σεζόν πάντως με εξέπληξε από την γκάμα των σκηνοθεσιών και των σκηνοθετικών γραμμών. Δεν ξέρω αν φέτος είμαι πιο “παρατηρητικός” ή κάτι άλλο, αλλά η ανάγκη το θέατρο να ασχολείται με πράγματα που απασχολούν τον άνθρωπο και τις σκέψεις του επιβεβαιώθηκε πέρσι με τα έργα που ανέβηκαν στο σανίδι. Η εμβληματική Πέτρα του Marius Von Mayenburg ανέβηκε σε Πανελλήνια πρώτη από τον ΘΟΚ και άφησε πίσω του τις καλύτερες εντυπώσεις. Ο πανανθρώπινος -δικός μας- Μανώλης του δικού μας Γιώργου Νεοφύτου και ο Εχθρός του Λαού του Ίψεν από τον Νικήτα Μιλιβόγιεβιτς συμπλήρωσαν το παζλ των “πολιτικών” έργων. Έπειτα είχαμε το κλασικό έργο του Σαίξπηρ, μια τραγωδία που διασκευάστηκε όσο κανένα άλλο έργο, τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα, ένα συγκινησιακό έργο του Καταλανού Ζουρνέτ και τις δυο γυναίκες που χόρεψαν για την ζωή και την αγάπη και το “τραυματικό” και σκληρό Stallerhof που και πάλι ανέδειξε άλλες πανανθρώπινες αξίες.

Το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας απονέμεται στη Μαρία Κυριάκου για τη σκηνοθεσία του έργου Φρανς Ξαβιέ Κρετς. Με ακούραστο πνεύμα και χωρίς λιγότερη τόλμη από τον συγγραφέα του έργου η Μαρία Κυριακού ανέδειξε ένα έργο γραμμένο στην δεκαετία του '70 λες και γράφτηκε χθες. Είτε είναι κοντά στα δικά μας δεδομένα είτε όχι, παρακολουθώντας την παράσταση της ΕΘΑΛ και της ομάδας One/Off ο θεατής έφυγε γεμάτος. Κοινωνική ανισότητα, περιθωριοποίηση και εξαθλίωση πρέπει να αντιμετωπίζονται με απόλυτη σοβαρότητα στα θέατρα και αυτό έκανε, μας χάρισε μια “στιγμή” άψογης δουλειάς και σημαντικού έργου.

 Ο ηθοποιός δεν είναι ολοκληρώνει την δουλειά του αν δεν βρει και “κοστούμι”, την εμφάνιση του ρόλου του. Εικαστικά υπεύθυνοι για αυτό είναι σκηνογράφοι. Όμως πολλές φορές οι δουλειά που γίνεται στα σκηνικά είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που γίνεται στα κοστούμια. Η περίοδος είναι δύσκολη και κάποιοι δυσκολεύονται να “δημιουργήσουν”, παρ' όλα αυτά κάποιοι ξεχώρισαν με τον τρόπο τους και κατάφεραν να ζωντανέψουν τα σκίτσα τους και να τα κάνουν... ρούχα.

Το Βραβείο Καλύτερης Ενδυματολογίας απονέμεται στην Έλενα Κατσούρη για τα κοστούμια των τρισχαριτωμένων καλικαντζάρων στο έργο Καλι-καντζάρ και Σία. Κατάφερε να αποδώσει σε αυτά μια “χαριτωμένη” αθωότητα συνδυάζοντας φαντασία και δημιουργικότητα, ζωντανεύοντας τους μαγικούς χαρακτήρες που θαύμασαν μικροί και μεγάλοι στην Σκηνή 018 του ΘΟΚ.

Δεν χρειάζεσαι πάντα φανταχτερά και πανάκριβα σκηνικά για να αποδώσεις τον σκηνικό σου χώρο. Δεν είναι ανάγκη να κουβαλήσεις ένα δέντρο ολόκληρο, δεν είναι απαραίτητο να κτίσεις ένα σπίτι στην σκηνή, αλλά... απλά να ζωντανέψεις τη σκηνή. Πράγμα όχι και τόσο απλό πολλές φορές. Πέρσι είδαμε τρομερά σκηνικά... Τρεις κουζίνες, ένα τρένο, ένα σπίτι, μια παράγκα, μια διώροφη κατοικία και αφαιρετικά γεωμετρικά σκηνικά. Μια δύσκολη κατηγορία για φέτος.

Το Βραβείο Καλύτερης Σκηνογραφίας απονέμεται στον Γιώργο Γιάννου για τα σκηνικά στην παραγωγή Κουζίνες του Θεάτρου Ένα. Ένα έργο το οποίο απαιτούσε την αλλαγή του σκηνικού τρεις φορές σε ένα χώρο περιορισμένο. Μυστικά τρικς, γουστόζικα εναρμονισμένες αλλαγές και ζωντανά σκηνικά χαρίζουν στο έργο ουσία και σοβαρότητα.

Τώρα σειρά έχει ένα από τα δυο βραβεία ερμηνείας, αυτό της Ερμηνείας από άνδρα ηθοποιό. Οι υποψήφιοι στην κατηγορία αυτή είναι:

Αντρέας Παπαμιχαλόπουλος, Μόνα (ανεξάρτητη παραγωγή)

Γιώργος Κισσανδράκης, Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δυο (ΘΟΚ)

Νεοκλής Νεοκλέους, Η Όπερα της Πεντάρας (ΘΟΚ)

Παναγιώτης Λάρκου, Τα ψέματα που λένε πάντα την αλήθεια (ΘΟΚ)

Χριστόδουλος Μαρτάς, Λαίδη Μάκμπεθ (Θέατρο Δέντρο)

Το Βραβείο Καλύτερης Ερμηνείας από άνδρα ηθοποιό απονέμεται στον Χριστόδουλο Μαρτά για την ερμηνεία του στην παράσταση Λαίδη Μάκμπεθ. Ο χαρακτήρας του στην σκηνή, στις σκάλες και στα πλαϊνά πλαστικά σελοφάν της σκηνής ήταν μεστός, από την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους δυο ηθοποιούς και στην ερμηνεία των τραγουδιών. Κατάφερε να συντονιστεί στο μεγάλο κατόρθωμα του σκηνοθέτη και διασκευαστή του έργου και να αποδώσει με πλήρη ευκρίνεια την πολλαπλότητα του ρόλου του χωρίς καμία “παραφωνία”

Πως μπορεί μια παράσταση να ενσωματώσει την χρήση πολυμέσων; Πολυμέσα δεν είναι απλά η προβολή εικόνων ή η παρουσίαση βίντεο. Δεν μπορώ να σκεφτώ μια αμιγώς πολυμεσική παράσταση που να είδα αλλά μπορώ να σκεφτώ κάποιες παραστάσεις χωρίς την τεχνολογία του βίντεο, των γραφικών, του ήχου δεν θα ήταν τόσο έντονες.

Το Βραβείο Καλύτερης Χρήσης Πολυμέσων απονέμεται στην Άννα Φωτιάδου για το video art στην παράσταση η Πέτρα στην Νέα Σκηνή ΘΟΚ. Με συνεχή ροή και ζωντανές εικόνες το σκηνικό μεταμορφώθηκε σε ένα πειραματικό χώρο. Ο συνδυασμός των video με το κατάλευκο σκηνικό και τους καταλυτικούς φωτισμούς ανέδειξε κάτι εσώτερο από την απλότητα. Βρισκόμαστε σε κάτι που μοιάζει με απομόνωση και οι εικόνες του έξω κόσμου είναι στο πίσω μέρος, είναι το μυαλό, είναι ένα σπήλαιο, είναι ο κόσμος;

Πολλοί από εμάς περιμένουμε το καλοκαίρι για εξορμήσεις στην παραλία και για ξεκούραση. Κάποιοι άλλοι ή κάποιοι από αυτούς περιμένουμε και τις παραστάσεις Αρχαίου Ελληνικού Δράματος γιατί υπάρχει μια “παράδοση” αυτά τα έργα να παρουσιάζονται μόνο καλοκαίρι, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο. Πέρσι, όπως και κάθε χρόνο, είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε ενδιαφέρουσες παραστάσεις Αρχαίου Ελληνικού Δράματος στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος. Και από αυτές ξεχώρισα τρεις μονάχα, δυο τραγωδίες και μια κωμωδία.

Το Βραβείο Καλύτερης παραγωγής Αρχαίου Ελληνικού Δράματος απονέμεται στην συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου Κροατίας στο Ζάγκρεμπ, των Pandur Theaters και του Dubronvik Summer Festival για την παράσταση Μήδεια σε διασκευή Ντάρκο Λούκιτς και σηνοθεσία Τομάζ Παντούρ. Μήδειες είδαμε πολλές, τέτοια Μήδεια όμως όχι. Η παράσταση έσφυζε από ζωή και δημιουργία. Ήταν για τα δικά μας δεδομένα καινοτόμα. Η Μήδεια είναι ένα σύμβολο και ο διασκευαστής και ο σκηνοθέτης το αντιμετώπισαν με κάθε σοβαρότητα και απέφυγαν την κάθε “εύκολη” οδό. Ακόμα και το αρχέγονο στοιχείο του νερού χρησιμοποιήθηκε έντονα με το εξαιρετικό video art τόσο έντεχνα. Μόνο έτσι, με σοβαρή δουλειά, μελέτη και πίστη μπορείς να αποδώσεις με άρτιο τρόπο ένα τόσο μεγάλο έργο.

 

Μπορεί να μην κατανοούμε την έννοια του σχεδιασμού φωτισμού αλλά στο θέατρο είναι ανάγκη ακόμα και τα φώτα να είναι προσεγμένα έτσι ώστε υποσυνείδητα να δημιουργούνται οι σωστές ατμόσφαιρες και πάει λέγοντας. Ίσως να ήταν αμέλεια εκ μέρους μου που δεν είχα και τους φωτισμούς της Πέτρας του ΘΟΚ στις υποψηφιότητες (σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Κουκουμάς) οφείλω να το παραδεχτώ. Αλλά πάμε για το βραβείο.

Το Βραβείο Καλύτερου Φωτισμού απονέμεται στον Βασίλη Πετεινάρη. Ένα έργο σκληρό αλλά αληθινό απαιτεί και τους ανάλογους φωτισμούς, σαν αχυρώνας τα φώτα έμπαιναν άλλοτε από τους σκελετούς των παραθύρων και άλλοτε φώτιζαν γωνιές απλά. Η σωστή ατμόσφαιρα, αυτό που είπα και πιο πάνω, αυτό που λένε άνθρωποι του θεάτρου, λειτούργησε με τη βοήθεια των φωτισμών.

 

Αυτή κι αν είναι δύσκολη κατηγορία... Σε μια μικρή κοινωνία όπως και η δική μας πολλοί έχουν τη τάση να επαναλαμβάνονται, μένουμε καθηλωμένοι στο γνωστό από φόβο του άγνωστου. Δεν θα αναλύσω τώρα ψυχαναλυτικές θεωρίες και δεν ξέρω πόσο έχουν αυτές αντίκρυσμα στο θέατρο. Έξι μαγικές ερμηνείες που απέφυγαν κάθε ίχνος κλισέ και επανάληψης, έξι γυναίκες που μεταμορφώθηκαν σε έξι διαφορετικούς ρόλους. Οι υποψήφιες είναι:

Άννα Γιαγκιώζη, Δυο γυναίκες χορεύουν (Θέατρο Διόνυσος)

Αννίτα Σαντοριναίου, Η Πέτρα (ΘΟΚ)

Ιωάννα Σιαφκάλη, Μανώλης (Θέατρο Εστία)

Μαρίνα Αργυρίδου, Στάλλερχοφ (ΕΘΑΛ)

Μαριάννα Καυκαρίδου, Ο Βιολιστής στη στέγη (Σατιρικό Θέατρο)

Μαρία Μιχαήλ, Οι Δούλες (Θέατρο Κράμα)

Το Βραβείο Καλύτερης Ερμηνείας από γυναίκα ηθοποιό απονέμεται στην Μαρίνα Αργυρίδου για τον ρόλο της Μπέππι στο Στάλλερχοφ του Φραντς Ξαβιέ Κρετς. Τα λόγια είναι περιττά. Δεν είναι απλά η τόλμη που χρειαζόταν ο ρόλος, δεν ήταν μόνο η φαινομενικά αβίαστη ευκολία που αναδείκνυε, δεν ήταν απλά η λεπτότητα με την οποία δημιούργησε τον χαρακτήρα της, ήταν όλα αυτά. Ήταν η βαρύτητα του έργου, ήταν η βαρύτητα της παραγωγής και σ' αυτό δοκιμάστηκε και πέτυχε. Μπορεί να μην στάθηκα όρθιος στο χειροκρότημα στην παράσταση στις Αποθήκες του ΘΟΚ αλλά θα θυμάμαι για καιρό εκείνη την Καθαρά Δευτέρα του 2014 και ένας λόγος ήταν αυτός, αυτή.

 

Πέρσι δεν είχαμε καν κατηγορία κινησιολογίας γιατί δεν είχα τους υποψήφιους, φέτος όμως που τους βρήκα δεν τους αφήνω. Η κινησιολογία δεν πρέπει να συγχέεται με την χορογραφία, για αρχή και έπειτα ένας ηθοποιός δεν στέκεται ή δεν μεταφέρει το σώμα του πάνω στη σκηνή αλλά κινείται σ' αυτήν. Μπορεί ένας ηθοποιός να είναι ακίνητος για μεγάλα χρονικά διαστήματα (βλπ. Πέτρα) χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αδρανοποιείται όσο δεν μιλά.

Το Βραβείο Καλύτερης Κίνησης απονέμεται στον Φώτη Νικολάου για την δουλειά του στην Όπερα της Πεντάρας. Οι σκηνές όπου όλος ο θίασος ήταν επί σκηνής και τραγουδούσε τα δημιουργήματα των Μπρεχτ και Βάιλ ήταν αυτό που κράτησε την παράσταση ζωντανή και ενιαία. Μπορεί η παράσταση να έπασχε για πολλούς λόγους αλλά κινησιολογικά δεν συνέβηκε κάτι τέτοιο. Ένα έργο ιδιαίτερα απαιτητικό και δομημένο με αυτόν τον -σκηνοθετικό- τρόπο δεν θα έλαμπε χωρίς την δουλειά του Φώτη Νικολάου.

Λέγεται πως το θέατρο εμπερικλείει όλες τις τέχνες. Η Μουσική είναι μια από τις τέχνες αυτές, σπάνια θα δεις παράσταση χωρίς μουσική, ποτέ δεν θα δεις ταινία χωρίς ήχο -ακόμα και οι βουβές ταινίες πια έχουν μουσική. Άλλοτε η μουσική για το θέατρο είναι πρωτότυπη και άλλοτε η παράσταση “επενδύεται” με μουσική. Και όταν λέμε μουσική δεν εννοούμε απλά τα τραγούδια... μπορεί να εννοούμε και “περίεργους”, απόκοσμους άλλες φορές, ήχους, αλλά εννοούμε και την ζωντανή εκτέλεση και τον σχεδιασμό μουσικής.

Το Βραβείο Καλύτερης Μουσικής απονέμεται στον Νίκο Βίττη για την πρωτότυπη μουσική σύνθεση του για την παράσταση “Κάποιος θα 'ρθει” του Θεάτρου Versus. Ένα έργο, σε παγκύπρια πρώτη, με υπαρξιακό χαρακτήρα και βαθιά αινιγματικό θα χρειαζόταν μια ανάλογη μουσική. Αυτή η μουσική μπορεί να μην είχε ένα συμβατικό πεντάγραμμο αλλά αποδόθηκε και δημιουργήθηκε για την παράσταση αυτή. Κλιμακώσεις, ισορροπίες και εξωπραγματικά στοιχεία ακολουθήθηκαν τόσο στην σκηνοθεσία όσο και στην μουσική.

Ευχαριστώ εσάς που διαβάσατε την ανάρτηση μέχρι και το τέλος της ή έστω όσους διάβασαν μόνο τα bold. Αυτά είχαμε για φέτος! Ευχαριστώ θερμά τους ανθρώπους του θεάτρου και όσους δουλεύουν με αγάπη για αυτό που κάνουν και μας προσφέρουν όχι μόνο θέαμα αλλά τροφή για το μυαλό μας. Καλή συνέχεια σε όλους!