Θεακρίνος: Η Όπερα της Πεντάρας

Η Όπερα της Πεντάρας είναι ένα μουσικό έργο των Μπέρτολτ Μπρεχτ και Κουρτ Βάιλ βασισμένο σε μια όπερα του Τζόν Γκέι του 18ου αιώνα, την Όπερα του ζητιάνου, και πρωτοανεβάστηκε το 1928, λίγο πριν ξεσπάσει η πρώτη μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση. Αυτό το έργο επιλέγει ο ΘΟΚ να ανεβάσει το 2013, αφού ξέσπασε μια άλλη παγκόσμια οικονομική κρίση που ταρακούνησε τους πάντες. Φυσικά ο ΘΟΚ το ανέβασε και πριν 30 χρόνια ακριβώς, το 1983.

Ας ξεκινήσουμε από την πλοκή που είναι κάπως απλή: Βρισκόμαστε στο Λονδίνο και συμβαίνουν πολλά πράγματα. Η έμφαση δίδεται στον υπόκοσμο έναν... “πλούσιο” κόσμο ο οποίος συγκρούεται με τον πάλαι δυνατό αστικό κόσμο -ο οποίος δεν είναι λιγότερο κακός από τον πρώτο. Είναι ένα έργο που προσεγγίζει πολλές αξίες ταυτόχρονα: η, αγαπημένη στον Μπρεχτ, ηθική, η φιλανθρωπία, η νομιμότητα, η διαφθορά, η υποκρισία κ.ά.

Λέμε πως το θέατρο υποβάλλει τον θεατή σε συναισθήματα ή και σκέψη από αυτό που βλέπει, αλλά ο Μπρεχτ δεν υποβάλλει, ποιητικά, δείχνει και σου μιλάει ξάστερα. Αυτό το έργο είναι μια χυλόπιτα (και μάλιστα πολιτική) την οποία τα θέατρα μέχρι σήμερα την ρίχνουν στα μούτρα μας και μας λένε “Να πως φτάσαμε ως εδώ!”.

Την προηγούμενη μέρα πήγα σε μια άλλη παράσταση με αρχή-μέση-τέλος, με συμβολισμούς και συμβάσεις. Όταν λοιπόν πήγα στην Όπερα και άνοιξαν τα φώτα πλατείας για το διάλειμμα χρειαζόμουν λίγη ώρα να αποφασίσω αν μου άρεσε ή όχι. Το έργο αυτό είναι μεγάλη πρόκληση και η παράσταση με τη σειρά της. Ήδη έχουν περάσει δυο βδομάδες απ' όταν την είδα και... “βασανίζομαι” με την κριτική αυτή ακόμη.

Σκηνοθετικά δόθηκε μια “επική”, αν μου επιτρέπετε, διάσταση. Το κείμενο προστάζει πολυπληθή θίασο και μουσική αλλά σκηνοθετικά προσεγγίστηκε και λαρτζ από κάθε πλευρά. Και πάλι δεν μπορώ να μην κάνω τη σύνδεση με παραγωγές του Robert Wilson, που παράγινε της “μόδας” (βλπ. Φάουστ του Στέφανου Δρουσιώτη). Η αίσθηση αυτή της πολυτέλειας τονίζεται φυσικά με τα σκηνικά και τα κοστούμια, τα οποία ήταν εντυπωσιακά.

Επιπλέον υπήρξε ενδιαφέρον σκηνοθετικά με την απουσία φροντιστηρίου. Δεν υπήρχαν αντικείμενα στην σκηνή πέρα από τα σκηνικά και το φλασκί της κυρίας Πίτσαμ. Αυτό συνάδει με την αισθητική Wilson φυσικά. Τέλος ήταν έντονο στοιχείο των σεξουαλικών υπονοούμενων, το έργο έχει να κάνει με την σεξουαλική εκμετάλλευση -ο Μακ διατηρεί μπουρδέλα- αλλά δεν μπορώ να κάνω άλλη σύνδεση. Η απουσία του φροντιστηρίου δεν με επηρέασε αλλά η απουσία σκηνοθετικού σημειώματος από το πρόγραμμα με επηρέασε, νιώθω λιγάκι χαμένος.

Ερμηνευτικά τώρα, οι καλύτερες σκηνές ήταν αυτές στις οποίες συμμετείχε όλος ο θίασος. Και αυτό γιατί η κινησιολογία, οι χορογραφίες, ήταν δουλεμένες στο έπακρο, τουλάχιστον αυτό φαινόταν. Κάποιοι ηθοποιοί ξεχώρισαν, και αυτό δεν είχε να κάνει με τους ρόλους. Υπήρξαν “τρίλεπτοι” ρόλοι με υπέροχη ερμηνεία και “μεγάλοι” ρόλοι με μέτρια ερμηνεία και πάει λέγοντας. Ξεχωρίζουν οι ηθοποιοί στους πρωταγωνιστικούς ρόλους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μικρότεροι ρόλοι δεν είχαν επιτυχία, όπως η συμμορία του Μακ που ήταν εκπληκτική.

ΥΓ. Για υστερόγραφο ήθελα να γράψω λιγάκι για τα δυο εμβόλιμα κείμενα, για τα οποία φαίνεται να έγινε μεγάλο σούσουρο στους κύκλους του θεάτρου ή των κριτικών αυτού. Τα κείμενα αυτά είναι του Καρλ Βάλεντιν, ενός συνεργάτη και δασκάλου του Μπρεχτ, ενός καλλιτέχνη-περφόρμερ βαριετέ. Το πρώτο ήταν ο Πτηνέμπορος και το δεύτερο έχει τον τίτλο Τσαπατσουλιές (ο μόνος που μετέφρασε κείμενα του Βάλεντιν στα ελληνικά είναι ο Πέτρος Μάρκαρης). Μπορεί να είναι λίγο ασύνδετα με την πλοκή αλλά είναι πολύ κοντά στον Μπρέχτ. Και για όσους κατακρίνουν τα εμβόλιμα αυτά κείμενα τους απαντώ με το ίδιο το κείμενο: “Όταν εσείς είσαστε τόσο τσαπατσούληδες και δε βρίσκετε το τσεκούρι σας, που 'ναι και το σπουδαιότερο σε μια εκτέλεση, τότε κι εγώ μπορώ να είμαι πεισματάρης”.

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Παύλος Μάτεσις

Σκηνοθεσία: Στέφανος Κοτσίκος

Σκηνικά – Κοστούμια: Χάρης Καυκαρίδης, Μελίτα Κούτα

Μουσική διδασκαλία – Μουσικός: Σάββας Σάββα

Κίνηση – Χορογραφία: Φώτης Νικολάου

Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Κουκουμάς

Βοηθός σκηνοθέτη: Λέανδρος Ταλιώτης

Βοηθός σκηνογράφου: Θέλμα Κασουλίδου

Μακιγιάζ: Γιώργος Βαβανός

Κομμώσεις: Μάριος Νεοφύτου

Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά):

Προκόπης Αγαθοκλέους, Δημήτρης Αντωνίου, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Λουκάς Ζήκος, Βαλεντίνος Κόκκινος, Γιώργος Κυριάκου, Παναγιώτης Λάρκου, Μαρίνα Μανδρή, Μιχάλης Μουστάκας, Νεοκλής Νεοκλέους, Έλενα Παπαδοπούλου, Σώτος Σταυράκης, Ανδρέας Τσέλεπος, Στέλα Φυρογένη, Αντωνία Χαραλάμπους, Νιόβη Χαραλάμπους, Θέα Χριστοδουλίδου, Χριστίνα Χριστόφια.

Επιθεωρησιακά κείμενα: Καρλ Βάλεντιν

Ερμηνεύουν: Αννίτα Σαντοριναίου και Βαρνάβας Κυριαζής