Επτά επί Θήβας

Ο Λάιος, βασιλιάς της Θήβας, πήρε χρησμό να μην κάνει ποτέ παιδιά. Παράκουσε τις θεϊκές εντολές και έκανε με την Ιοκάστη ένα γιο, τον Οιδίποδα και τον παράτησε στο βουνό για να πεθάνει. Το παιδί όμως δεν πέθανε, τον μεγάλωσαν στην Κόρινθο. Όταν μεγάλωσε πήρε χρησμό που έλεγε πως θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα κοιμηθεί με την μητέρα του, νομίζοντας πως οι γονείς του είναι Κορίνθιοι φεύγει και πάει προς την Θήβα. Εκεί σκοτώνει τον Λάιο, τον πατέρα του, και παντρεύεται τη μητέρα του και κάνει μαζί της τέσσερα παιδιά, δυο κόρες, την Αντιγόνη και την Ισμήνη και δυο γιους, τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη. Μετά την αποκάλυψη της αλήθειας καταριέται τους γιους του, οι οποίοι λογομαχούν για την εξουσία.

Αυτά είναι τα θέματα των δυο πρώτων τραγωδιών της τετραλογίας του Αισχύλου για τον Θηβαϊκό κύκλο: Λάιος και Οιδίποδας. Η τρίτη –και μόνη σωζόμενη- τραγωδία έχει τίτλο Επτά επί Θήβας. Ο Ετεοκλής έχει πάρει την εξουσία της Θήβας και δεν την παραδίδει στον αδελφό του, έτσι ο Πολυνείκης κινεί στρατό από το Άργος να αλώσει την πατρική του πόλη. Το τέλος αυτής της τραγωδίας είναι αδιαφιλονίκητο, αναμφισβήτητο για όλους, τόσο στο κοινό όσο και στους χαρακτήρες, εξού και το έργο είναι τόσο τραγικό.

Τι καινούργιο μπορεί να φέρει μια παράσταση ειδικά ενός τέτοιου έργου, το οποίο επίσης έχει μακρόσυρτες αφηγήσεις και αγγελίες; Κι όμως. Ας ξεκινήσουμε από την μετάφραση. Το πρόγραμμα της παράστασης έχει τρισέλιδο –παρακαλώ- σημείωμα μεταφραστή. Είναι σημαντικό να τονίζεται η σημασία (αλλά και οι δυσκολίες ή και η μεθοδολογία) κάθε νέας μετάφρασης. Και η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα ήταν έως και ευρηματική, ναι μεν άμεση αλλά έντεχνα φώτισε εκείνες τις ιδιαίτερες πτυχές του έργου ως προς την μέγα αισχύλεια ηθική.

Σκηνοθετικά δε… το έργο εκτοξεύθηκε σε ένα καθολικό επίπεδο. Οι χαρακτήρες του έργου, τα Αισχύλεια «τέρατα» ηθικής, έγιναν άνθρωποι. Τολμηρό. Κι όμως δεν ξεφεύγει από το πνεύμα της τραγωδίας. Ο Ετεοκλής, γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλο, την έκβαση αυτού του πολέμου και του κάθε πολέμου. Η κωμικότητα με την οποία αντιμετωπίσθηκε σκηνοθετικά η διαδικασία καθορισμού των στρατηγών, τόνισε ακριβώς την τραγικότητα του έργου. Ο πόλεμος, μας λέει ο Γκραουζίνις, είναι μια βλακεία, ένα τραγικό αστείο, ένα τσίρκο. Και έτσι είναι δυστυχώς.

Ποια είναι η σημασία του πολέμου; Ποτέ δεν σταμάτησαν οι πόλεμοι, άρα κάποια χρησιμότητα θα έχουν. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μην ξέρει τι είναι ο πόλεμος ή που να μην έχει μνήμες ενός πολέμου. Θα τελειώσουν άραγε ποτέ οι πόλεμοι; Με τους Επτά επί Θήβας γινόμαστε μάρτυρες ενός κοσμοϊστορικού γεγονότος, τον αφανισμό της γενιάς των Λαβδακιδών. Μετά το τέλος του έργου η Θήβα είναι ελεύθερη, είναι η νικήτρια. Είναι επίσης ένα ερείπιο, είναι επίσης ορφανή από άντρες, είναι η Μοσούλη σήμερα. Και οι πολίτες επωμίζονται το βάρος της καταστροφής, πάντα. Οι άρχοντες από την άλλη (οι Πρόκριτοι στο νόθο τέλος της τραγωδίας) ορίζουν με νόμους τη συνέχεια, κατά κάποιον τρόπο, αυτού του ήδη επίπονου πολέμου. Εδώ έγκειται η τραγικότητα του ανθρώπου.

Η παράσταση ήταν αισθητικά ομοιογενής. Μουσική, σκηνικά και κοστούμια, κίνηση και χορογραφίες κολακεύονταν μεταξύ τους και μαζί με την σκηνοθεσία (και την ευρηματική επαναλαμβάνω μετάφραση) έφεραν το έργο στο σήμερα χωρίς περιττολογίες και ωμούς συναισθηματισμούς. Ο Πολυνείκης εμφανίστηκε στην παράσταση αυτή (στην τραγωδία δεν τον συναντούμε) και έμοιαζε με τον Ετεοκλή, ισχυρό μήνυμα πως οι άνθρωποι μοιάζουμε μεταξύ μας, είμαστε αδέλφια όλοι και το να σκοτώνει ο ένας τον άλλον είναι ίσως το πιο απάνθρωπο πράγμα. Τα χορικά, οι πολεμικές ιαχές, εύχομαι να ηχούν στα αυτιά όλων των ανθρώπων.

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκαουζίνις

Σκηνικά-Κοστούμια: Κέννυ ΜακΛέλλαν

Μουσική: Δημήτρης Θεοχάρης

Χορογραφία-Κίνηση: Έντι Λάμε

Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος

Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας

Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Σαμαρτζίδου

Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μαρία Μυλωνά

Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου

Διανομή:

Ετεοκλής: Γιάννης Στάνκογλου

Άγγελος: Γιώργος Καύκας

Κήρυκας: Αλέξανδρος Τσακίρης

Αντιγόνη: Κλειώ-Δανάη Οθωναίου

Ισμήνη: Ιώβη Φραγκάτου

Πολυνείκης: Γιώργος Παπανδρέου

Χορός: Λουκία Βασιλείου, Μομώ Βλάχου, Δημήτρης Δρόσος, Ελένη Θυμιοπούλου, Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Χρήστος Μαστρογιαννίδης, Βασίλης Παπαγεωργίου, Σταυριάνα Παπαδάκη, Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Αλεξία Σαπρανίδου, Πολυξένη Σπυροπούλου, Γιώργος Σφυρίδης, Ευανθία Σωφρονίδου, Κωνσταντίνος Χατζησάββας.