Δήμητρα

 

«Να θυμάσαι πάντα ότι το ρούχο πρέπει να το φοράς, όχι να σε φοράει!» Συμβουλή από ελαφρολαϊκό άρθρο, σε ελαφρολαϊκή στήλη ελαφρολαϊκού μέσου. Αυτές οι στήλες όσο ελαφρά τη καρδία και τω λαώ και να είναι, ενίοτε πρεσβεύουν μια βασική αρχή: να νιώθουμε άνετα και ο εαυτός μας με την επιλογή των ρούχων που κάνουμε.

 

Σκεφτείτε αν οι άνθρωποι φορούσανε τα ίδια ρούχα. Δεν είναι λίγο εφιαλτικό, δυστοπικό και σκοτεινό;

Δεν καταλαβαίνω γιατί μερικοί όταν βλέπουν ένα φόρεμα φορεμένο από άντρα, τότε το ρούχο μετατρέπεται σε κίνδυνο, οδηγεί σε κατάρρευση της κοσμοθεωρίας μας, την κοινωνίας μας και άλλα κουραφέξαλα.

 

Δεν καταλαβαίνω γιατί οι τρίχες, τα ρούχα, τα χρώματα ακόμα, αλλά και τα επαγγέλματα κ.ά πολλά, είναι ακόμα αντικείμενο «διαπραγμάτευσης» όσον αφορά το φύλο.

 

Δεν μπορώ να συνειδητοποιήσω ότι μια σειρά από πέρλες και ένα φόρεμα ή τρίχες και ραγάδες μπορεί να σε εξοργίσουν τόσο πολύ όσο ο κόσμος γύρω μας πάσχει από χίλια άλλα πράγματα, πραγματικά προβλήματα που καταστρέφουν όντως κοινότητες και κοινωνίες. Αυτό δηλώνει πολλά για τις προτεραιότητες της σύγχρονης αστικής κοινωνίας. Μιας βαθύτατα υποκριτικής κοινωνίας, επηρεασμένη από ιδεολογίες που κι ο Μεσαίωνας θα ζήλευε. 

 

Πού γράφει ότι το κόσμημα έχει φύλο; Πού γράφει ότι το χρώμα έχει φύλο; Πού γράφει ότι το ρούχο έχει φύλο; Ο τσολιάς στο σύνταγμα τι φοράει ωρέ αδέρφια; Φούστα! Φούστα ρεεε! Οι λεβέντες φοράνε φούστες! Ορίστε!

 

Θα ήθελα να πω ένα δυναμικό σύνθημα τύπου «Η Δήμητρα ζει» αλλά όχι μόνο δεν ζει, απ' ότι φαίνεται ήταν στα «αζήτητα». Ένας άνθρωπος αζήτητος. Αζήτητη. Ένας άνθρωπος αόρατος. Αόρατη. Ο,τι πιο απάνθρωπο μπορεί να κάνει ο άνθρωπος.

Γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Και η Δήμητρα είχε το δικαίωμα. Τώρα θα το έχουμε απαίτηση! Για όλ@!

Μέρα της Μητέρας

 

Τυχαίες σκέψεις για την μέρα της #ΜΗΤΕΡΑΣ, με αφορμή και την δημόσια τοποθέτηση της #ChrissyTeigen τον περασμένο Οκτώβριο για την διακοπή κύησης της.

* Η γυναίκα είναι η κυρία του σώματος της. Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Ή δεν πρέπει να υπάρχει.

 

* Η γυναίκα δεν είναι φτιαγμένη για να γεννά, το σώμα της μπορεί να εγκυμονεί. Μητέρα δεν είναι σώνει και καλά αυτή που γεννά, αλλά αυτή που μεγαλώνει ένα παιδί.

 

* Είδα ένα άρθρο με τίτλο "Θερίζει η τεχνητή γονιμοποίηση". Ντροπή. Αισχρός τίτλος. Θερίζουν τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τα δυστυχήματα στην Κύπρο, όχι η τεχνητή γονιμοποίηση.

 

* Πολλές διάσημες γυναίκες, όπως η Chrissy Teigen, Celine Dion, κ.ά., μίλησαν για τις προσωπικές τους εμπειρίες με την τεχνητή γονιμοποίηση. Ένα θετικό βήμα, γιατί υπάρχει ένα στίγμα γύρω από αυτό.

 

* Η κύηση δεν είναι η ίδια εμπειρία για όλες τις γυναίκες. Μην φορτώνετε τους δικούς σας, ειδικά τις κόρες σας και τις φίλες σας με παραμυθάκια τύπου "είναι ένα θαύμα", "είναι τέλεια" κτλ.

 

* Δεν είμαι ιατρός, αλλά γνωρίζω ότι μπορούν να υπάρξουν επιπλοκές. Είναι πολλές οι γυναίκες που κρατάνε την εγκυμοσύνη τους μυστικό για αρκετό διάστημα, όχι επειδή φοβούνται το μάτι, αλλά επειδή υπάρχει μια τεράστια πίεση και μια κοινωνική αναλγησία και τρομακτική έλλειψη διακριτικότητας.

 

* Ενεν που το ππιριλί σου αν εν έγκυος μια γυναίκα επειδή επαντρεύτηκε πρόσφατα. Μπορεί να μην είναι έτοιμη, μπορεί να έχει άλλες προτεραιότητες, μπορεί να μην μπορεί, μπορεί να μην θέλει. Σταματήστε να ρωτάτε συνέχεια "μα ποτέ θα κάνεις μωρό" λες και η εγκυμοσύνη είναι κέικ γεωγραφίας.

 

* Η ψυχική επίπτωση του πολλές φορές μοναχικού αυτού δρόμου, που ακολουθεί η γυναίκα σήμερα, είναι τεράστια. Ενσυναίσθηση!

 

* Η αξία της γυναίκας δεν βασίζεται στο κατά πόσο μπορεί να κάνει παιδιά με φυσικό τρόπο. Μια γυναίκα που απέκτησε παιδί με φυσικό τρόπο δεν είναι ανώτερη από μια γυναίκα που έκανε τεχνητή γονιμοποίηση. Όπως μια γυναίκα με παιδί δεν είναι ανώτερη από μια άτεκνη γυναίκα.

 

* Η κοινωνία, αλλά πρωτίστως η πολιτεία, δημιούργησαν μια τοξικότητα για τον ρόλο της γυναίκας.

 

* Στην ολομέλεια της Βουλής για την ψήφιση του Προϋπολογισμού αρκετοί βουλευτές έκαναν αναφορά στην υπογεννητικότητα στην χώρα μας χωρίς όμως να αναφερθούν σε μεταρρυθμίσεις ή να προβούν σε αξιολόγηση των υφιστάμενων μέτρων. Όταν όμως λες έχουμε υπογεννητικότητα κι εννοείς ότι οι γυναίκες φταίνε, γιατί έπρεπε να γεννάνε περισσότερο, α, αυτό φίλε μου είναι τραγικό... πιο τραγικό κι από το τραγικότερο σενάριο συνωμοσίας για τον κορονοϊό.

 

*Πέρσι μερικοί βουλευτές συνέδεσαν το πρόβλημα της υπογεννητικότητας με την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων. Γιατί; Γιατί είναι ηλίθιοι, προφανώς.

 

* Αν θέλετε να μιλήσουμε για -την υγιή- αύξηση του πληθυσμού μπορούμε να μιλήσουμε σοβαρά για το οικονομικό και πολιτικό μας σύστημα (το οποίο, spoiler alert, έχει πρόβλημα ΚΑΙ οταν υπάρχει υπογεννητικότητα αλλά ΚΑΙ όταν παρατηρείται υπερπληθυσμός -βλπ. νόμοι στην Κίνα για ένα τέκνο ανά οικογένεια) και αφήστε τις βιολογικοηθικοκοινωνικές αρλούμπες σας.

 

* Το ποστ περιείχε τοποθέτηση προϊόντος: Φεμινισμός.

 

** ΥΓ. Γιορτάζουμε τις μητέρες όχι όμως άνευ όρων. Όταν μια οικογένεια γίνεται τοξική τότε οι δεσμοί πρέπει να κόβονται. "Τα παιδιά σας δεν είναι δικά σας παιδια... Παρ' ότι είναι μαζί σας, δεν ανήκουν σε σας". Χαλίλ Γκιμπράν, Ο Προφήτης.

Περί βίας

 Ή το αφήγημα του καθεστώτος Μητσοτάκη, σε αντιπαράθεση με το αφήγημα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας του 5ου αιώνα π.Χ., μέσα από την Ορέστεια, σχετικά με τη βία.

Το αρχαιοελληνικό δράμα ήταν ένα κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο, μια επίδειξη ισχύος της Αθήνας στα ιερά φεστιβάλ προς τους φιλοξενούμενους της. Ήταν περήφανοι οι Αθηναίοι, ο λαός και οι άρχοντες, για το δραματικό έργο που παρουσιαζόταν στις γιορτές γιατί έδειχναν πόσο πολιτισμένοι, σύγχρονοι και φιλοσοφημένοι ήταν. Το θέατρο μέσα από την εξέλιξή του στους αιώνες απώλεσε κάπως την θέση του με την πολιτεία, αλλά όχι με την πολιτική.

Η βία διατρέχει ως θέμα όλες τις τραγωδίες. Η Κλυταιμνήστρα στον Αγαμέμνονα τρομοκρατεί τον Χορό. Αν ο Χορός είχε μιλιά, αν ο λαός είχε το δικαίωμα να μιλήσει και αν ο λόγος του είχε βαρύτητα θα είχε αποφευχθεί ο φόνος του Αγαμέμνονα. Η Κλυταιμνήστρα είναι ένας πολιτικός, τύραννος και κρατικός τρομοκράτης, όποιος διαφωνεί μαζί της εξολοθρεύεται ή βασανίζεται. Ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης δικαιολογούν κάπως την Κλυταιμνήστρα, ο Αισχύλος όμως είναι κάπως απόλυτος μαζί της. Ο Αισχύλος στην Ορέστεια ισχυρίζεται ότι στην Αθήνα ίσχυε ο νόμος της παλαιάς διαθήκης, ο «οφθαλμός αντί οφθαλμού». Όμως η Κλυταιμνήστρα στον δικό της χαμένο οφθαλμό, την Ιφιγένεια, παίρνει ολόκληρο το κεφάλι του άντρα της ή ο Αίγισθος για τον δικό του χαμένο οφθαλμό, τα κανιβαλικά δείπνα, κομματιάζει τον Αγαμέμνονα, παίρνουν περισσότερα απ’ όσα «δικαιούνται» και επομένως πρέπει να τιμωρηθούν.

Η βία καταδικάζεται από τους πάντες όταν ασκείται από τους ανθρώπους. Όταν όμως της αποδίδουμε θεϊκή ή άλλη συμπαντική υποχρέωση -όπως έκαναν οι τραγικοί ποιητές- και όταν σήμερα της αποδίδουν κρατική «αναγκαιότητα» -όπως κάνουν συστηματικά και συστημικά οι άρχουσες τάξεις της Δύσης- τότε κατά κάποιον τρόπο προκαλούν και επιβάλλουν την ανοχή της βίας.

Η λέξη ύβρις σήμαινε αλαζονεία, περιφρόνηση, σωματική κακοποίηση [βία], προσβολή, εξευτελισμό. Αυτό είναι ένα δείγμα του πόσο δύσκολο είναι να μεταφράζεις μια τραγωδία. Η Κλυταιμνήστρα, στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, όταν αντιμετωπίζει για πρώτη φορά την Ηλέκτρα, κάνει παράπονο -σαν μάνα- πως η Ηλέκτρα την κακολογεί παντού, γιατί τάχα της συμπεριφέρεται και διοικεί την πόλη με θρασύτητα. Μετά, αποποιημένη από την θέση εξουσίας της, τής λέει «Εγώ δεν έχω [διαπράξει] ύβρη, τις προσβολές που ακούω από σένα τις επιστρέφω σε σένα».

Όταν αυτός που έπρεπε να είναι θεματοφύλακας της Δημοκρατίας καταφεύγει σε αντιδημοκρατικούς μηχανισμούς είναι επιβεβλημένη η επαναφορά της τάξης, δυστυχώς ακόμα και μέσα από τη βία. Για αυτό και η Ηλέκτρα του Σοφοκλή –που αν και προβάλει ένα πιο ανθρώπινο κομμάτι της Κλυταιμνήστρας- τελειώνει με τον φόνο της, την πτώση του άρχοντα, γιατί εκεί κρύβεται η κάθαρση. Η Κλυταιμνήστρα είναι με ποικίλους τρόπους αλαζόνας, έχει όμως υπερβεί το μέτρο και τιμωρείται, όχι ως μάνα αλλά ως η άρχουσα.

Ο Αισχύλος στους Πέρσες και στους Επτά, τραγωδίες με καθαρά πολεμική θεματολογία, απαρνείται τον πόλεμο. Στην Ορέστεια, η οποία διδάσκεται 14 χρόνια μετά τους Πέρσες –την αρχαιότερη σωζόμενη τραγωδία- ο Αισχύλος μιλά για τον φαύλο κύκλο της βίας. Η βία και η εκδίκηση γεννούν κι άλλη βία και εκδίκηση. Δεν είναι δα ανακάλυψη για Νόμπελ. Η απάντηση της βίας εκ μέρους της Ηλέκτρας στις Χοηφόρες είναι επιβεβλημένη γιατί η Κλυταιμνήστρα, η οδηγός της «Δημοκρατίας», η πρώτη των πολιτών, χρησιμοποίησε αθέμιτη συμπεριφορά, βία σωματική, ψυχολογική και άλλως πώς για να πετύχει έναν ατομικό παθολογικό στόχο.

Οι Αθηναίοι εβράβευσαν φυσικά τον Αισχύλο για την Ορέστεια, αλλά δεν σταμάτησαν οι πόλεμοι, δεν σταμάτησε ο εμφύλιος, δεν σταμάτησε η εκδίκηση και δεν σταμάτησε η βία. Η κρατική βία δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, είναι αντίθετα η νέα κανονικότητα, είναι επίσης έννομη. Με νύχια και με δόντια το καθεστώς της Νέας Δημοκρατίας –που φλερτάρει με αυτό που τάχα φτύνει στην Τουρκία- προσπαθεί να πείσει ότι κάνει απλά αυτό που πρέπει να κάνει, ενώ κάθε μέρα ξεπερνούν βασανιστικά το ήδη χαμένο μέτρο. Το ζήτημα είναι πώς θα επέλθει τώρα η κάθαρση χωρίς από μηχανής -νατοϊκό ή άλλο- θεό-μεσάζοντα. Όχι με φόνους, αλλά ούτε με την αστική δικαιοσύνη, τον Αρείο Πάγο των Ευμενίδων. Πρέπει να μετατραπούν οι Ερινύες, εκτονωμένες ή μη, σε Ευμενίδες δίχως την βοήθεια των οργάνων του ίδιου του συστήματος που τις καταπιέζει και τις εξωθεί στην οργή.

Ο Θάνατος του Εμποράκου

 

Η μεγάλη κρίση του 1930 ταρακούνησε πρώτα την Αμερική και έπειτα την Ευρώπη. Η πτώση ενός χρηματιστηρίου μας μετέφερε σε ένα παράλληλο... κόσμο, λες και μιλάμε με κβαντικούς όρους. Παρόλα αυτά ο κόσμος, οι λαοί, έκαναν αυτό που κάνουν καλύτερα, συνέχισαν να εργάζονται και, όσοι είχαν επιπλέον χρόνο, ονειρεύονταν το μέλλον. Αν και η ελπίδα για το μέλλον ήταν προνόμιο αφού τελικά το μέλλον ήρθε πολύ πιο σκληρό απ' όσο φαντάστηκε κανείς.

Σπάνια βρίσκεις έργα που να μιλάνε για πολλά πράγματα, τα οποία μας αφορούν όλους, με τρόπο ουσιαστικό και έξυπνο, ενίοτε και ποιητικό. Η αποτυχία, η εσωτερική συγκάλυψη, η οικογένεια, η εγκατάλειψη, η κοινωνική ανέλιξη, η επιβίωση, η θέση της γυναίκας, η βία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η οικονομία, το περιβάλλον. Ο Μίλλερ αγγίζει όλα αυτά, και άλλα, στον Θάνατο του Εμποράκου.

 Παράξενο ον ο άνθρωπος κατά τον Σοφοκλή, αλλά κατά τον Μίλλερ... προϊόν, της εποχής του. Αυτό που κάνει το έργο του Μίλλερ εξαιρετικό είναι ότι αφαιρέθηκε από τον κεντρικό ήρωα του, τον Ουίλι Λόμαν, η παθολογία ενός θεατρικού χαρακτήρα, έτσι το έργο δεν γίνεται περιγραφικό, ψυχογραφικό, αλλά βαθιά φιλοσοφικό και φιλοσοφημένο. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας για όλους τους χαρακτήρες και εν δυνάμει όλους τους θεατές.

Ο Μίλλερ δεν αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες του ως θύματα, αντίθετα τους δίνει βαρύτητα και πυγμή. Σ' αυτούς τους χαρακτήρες, που ίσως κάποιος θα έλεγε ματαιόδοξους -ελαφρά τη καρδία, θα έπρεπε να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας, την σύγχρονη πραγματικότητα και εποχή. Διότι το καπιταλιστικό σύστημα, ή η ελεύθερη αγορά για όσους βγάζουν σπυριά, είναι καταδικασμένη, από την δεκαετία του 1930, σε αυτόν τον κύκλο της κρίσης, ύφεσης, μερικής -και τεχνητής- ανάκαμψης και πάλι απ' την αρχή.

Το αμερικανικό όνειρο έγινε εφιάλτης όλου του κόσμου, το αμερικανικό όνειρο έγινε ένα απενεχοποιημένο "η εργασία ελευθερώνει" για την ευημερία των λαών. Η αξία και η ευτυχία του ανθρώπου εξαρτάται από την ικανότητα του να δουλέψει (ας αναλογιστούμε πώς αντιμετωπίζουν οι πολιτείες τους ΑΜΕΑ, συνταξιούχους, χρόνια άνεργους κτλ) και από το πόσα υλικά αγαθά μπορεί να αποκτήσει κανείς μέσα από τη δουλειά του. Ο Εμποράκος θα ήταν τραγωδία μόνο αν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι ένα καλό, κλασικό θεατρικό αλλά η ιστορία της μοίρας του σύγχρονου ανθρώπου.

Φωτογραφία από την επίσημη πρεμιέρα της παράστασης, 06 Μαρτίου 2021.

 

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΑΚΟΥ

Του Άρθουρ Μίλλερ

Μετάφραση: Νίκος Οικονομόπουλος, Δημήτρης Μπεραχάς

Σκηνοθεσία: Νεοκλής Νεοκλέους

Επεξεργασία Κειμένου: Νεοκλής Νεοκλέους, Γεωργία Μεσιήτη

Σκηνικά: Σάββας Μυλωνάς

Κοστούμια: Ρέα Ολυμπίου

Μουσική σύνθεση: Γιώργος Καλογήρου

Σχεδιασμός φωτισμών: Σταύρος Τάρταρης

Βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργία Μεσιήτη

Παίζουν (με σειρά εμφάνισης): Γιώργος Μουαΐμης, Λέα Μαλένη, Αντρέας Κουτσόφτας, Αλέξανδρος Μαρτίδης, Φώτης Φωτίου, Μαρία Μιχαήλ, Βασίλης Μιχαήλ, Νεοκλής Νεοκλέους, Πάνος Λουκαΐδης, Νίκη Δραγούμη, Βασίλης Χαραλάμπους, Δέσποινα Βιολάρη

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.