Θεακρίνος: Πυρκαγιές

Εθιμοτυπικά πια, στην Κύπρο, τραγωδίες ανεβαίνουν το καλοκαίρι και σε εξωτερικούς χώρους. Χωρίς να είμαι απόλυτος, απλά κάνω μια παρατήρηση για χάρη της συζήτησης (ή μονόλογου παύλα κριτικής), στον ελληνόφωνο χώρο και κυριότερα στην Κύπρο η τραγωδία αντιμετωπίζεται με φόβο λόγω της… ιερότητας του είδους. Σκέφτομαι αν κάποιος Κύπριος συγγραφέας ανακατασκεύασε μια τραγωδία, έναν μύθο μιας τραγωδίας, σε ένα σύγχρονο θεατρικό έργο… Δυσκολεύομαι. 

Στο εξωτερικό η τραγωδία χαίρει εκτίμησης αλλά –όπως και το κλασικό θέατρο- είναι ταυτόχρονα ένα πεδίο πειραματισμού για πολλούς συγγραφείς. Ένα πράγμα η διασκευή και άλλο πράγμα το να βασίζεσαι σε ένα έργο και να γράφεις ένα καινούργιο. Μια εξαιρετική περίπτωση συγγραφής έργου με πρόδηλες αναφορές στον Θηβαϊκό κύκλο είναι οι Πυρκαγιές του Λιβανοκαναδού Ουαζντί Μουαουάντ.

Ο Μουαουάντ κατάγεται από τον Λίβανο, σε νεαρή ηλικία φεύγει για την Γαλλία και από εκεί στον Καναδά. Σε επίσης νεαρή ηλικία, όταν αρχίζει να σκηνοθετεί, αντιμετωπίζει κάποιες τραγωδίες, τον Οιδίποδα Τύραννο και τις Τρωάδες. Οι τραγωδίες είναι καθολικά έργα, δεν ονοματίζουν τους τόπους και τα πράγματα, δεν χρωματίζουν με εθνικά χρώματα και είναι βαθύτατα φιλοσοφικά και πολιτικά έργα. Αυτό φαντάζομαι ότι είδε ο Μαουάντ, στον Οιδίποδα, τον οποίο ουσιαστικά ανακατασκευάζει με σύγχρονα συστατικά και υλικά.

Πρόκειται για μια «ερμηνεία» του μύθου; Με αυτόν τον τρόπο δηλαδή πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τις τραγωδίες; Πρέπει να εξανθρωπίζουμε την τραγωδία; Να κάνουμε την τραγωδία ένα κοινωνικό έργο, ψυχολογικό δράμα; Ο συγγραφέας έμαθε λοιπόν τις τραγωδίες, στην αρχή της δουλειάς του, και έκτοτε επηρεάζεται σε κάποιο βαθμό. Τα έργα του όμως δεν είναι τα κοινότυπα αστικά ψυχολογικά δράματα, δεν είναι ρεαλιστικά αλλά ταυτόχρονα είναι. Η χρονική ενότητα της τραγωδίας για παράδειγμα κατακερματίζεται στις Πυρκαγιές, όπου ακολουθούμε άλλους –καταιγιστικούς ονειρικούς- ρυθμούς.

Ο Πάρις Ερωτοκρίτου καθοδήγησε την ομάδα του έντεχνα στην ιδέα του Μουαουάντ (και του Σοφοκλή;). Δέσμευσε τον θίασο του –άλλους γνωστούς σ’ αυτόν, κι άλλους νέους- με απλότητα και ειλικρίνεια στον στόχο του κειμένου. Το αποτέλεσμα ήταν εκρηκτικό. Όλοι οι ηθοποιοί ανεξαιρέτως έδωσαν κάτι δικό τους για να δημιουργηθεί αυτό το αποτέλεσμα, όλοι οι ηθοποιοί είχαν ισότιμο βάρος στην παράσταση (που αυτό σημαίνει και ισότιμο βάρος δουλειάς). Αδυνατώ να ξεχωρίσω έναν, ήταν όλοι πραγματικά υπέροχοι στην σκηνή. 

Χωρίς να θέλω να αφήσω τους υπόλοιπους συντελεστές πίσω, αναφέρομαι εν τάχει στην «εικαστική» διαμόρφωση της Νέας Σκηνής ΘΟΚ και στον σκηνογράφο Γιώργο Γιάννου, ο οποίος μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τον χώρο ή επανασχεδίασε τρόπον τινά τη Νέα Σκηνή. Ειδική μνεία και στους μουσικούς και στον σχεδιαστή ηχοτοπίου οι οποίοι ύψωσαν τους ηθοποιούς, όχι τόσο ηχητικά, από άποψη έντασης, αλλά από άποψη ατμόσφαιρας.

Ο τρόπος δουλειάς του σκηνοθέτη, αυτή η συλλογικότητα, νομίζω φώτισε ακόμη περισσότερο το αυτόφωτο κείμενο. Ένα τέτοιο κείμενο είναι μια τεράστια πρόκληση, δεσμεύει την προσοχή του θεατή με όλα τα μέσα και έτσι του μιλά απλά, και όχι απλοϊκά, καταφέρνει να του μιλήσει για πολιτική και ηθική (φιλοσοφία), το τραύμα, τον πόλεμο και τη θέση των νέων στον σύγχρονο κόσμο. Χάρις στην συλλογική αυτή δουλειά –παραφράζω τον ορισμό του Αριστοτέλη λοιπόν- είδαμε την αναπαράσταση μιας σπουδαίας και ολοκληρωμένης πράξης, με μια ενιαία μορφή, η οποία προκάλεσε διάφορα συναισθήματα και κατάφερε να εξηγήσει στο κοινό κάτι, να τους ξεκλειδώσει, να διευρύνει. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας… όπως ακριβώς μια τραγωδία.

Ταυτότητα της παράστασης:

Πυρκαγιές του Ουαζντί Μουαουάντ

Μετάφραση: Ευθυμία Γιαννοπούλου

Σκηνοθεσία: Πάρις Ερωτοκρίτου

Σκηνικά: Γιώργος Γιάννου

Κοστούμια: Ρέα Ολυμπίου

Μουσική / Σύνθεση μουσικής : Βασιλική Αναστασίου, Γιάννης Κουτής (ούτι, τσουμπούς), Άλκης Αγαθοκλέους (νέι, ζουρνάς), Ρόδος Παναγιώτου (κρουστά)

Μουσική Διδασκαλία: Βασιλική Αναστασίου

Κίνηση: Αριάνα Μαρκουλίδου.

Σχεδιασμός Φωτισμών: Σταύρος Τάρταρης

Σχεδιασμός / Σύνθεση Ηχοτοπίων: Γιάννης Χριστοφίδης

Βοηθός Σκηνοθέτις: Μαρία Καρολίδου

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί (αλφαβητικά): Νίκη Δραγούμη, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Βαλεντίνος Κόκκινος, Παναγιώτα Παπαγεωργίου, Μάνος Πετράκης, Στέφανος Πίττας, Ιωάννα Σιαφκάλη, Ανδρέας Τσέλεπος.