Παγκύπριες εξετάσεις και τα... λυπά

Όντας Φιλόλογος -προσφάτως πτυχιούχος της Φιλοσοφικής- θα ήθελα να πάρω τον λόγο και να αναφερθώ στους χαμηλούς γενικούς των Παγκυπρίων εξετάσεων στα φιλολογικά μαθήματα, στις ίδιες τις Παγκύπριες και στα των φιλολογικών... σφαιρικά.

Όταν ήμουν μαθητής -όχι πολύ παλιά δηλαδή- οι εκθέσεις μου δεν ήταν καλές για πολλούς λόγους. Τότε στην εφηβεία ήταν ακόμα πιο δύσκολο, απ' ότι είναι τώρα, να έβαζα την σκέψη μου σε σειρά και όντως ξέφευγα από το θέμα πολλές φορές. Παρόλα αυτά δεν ήταν αυτό το ζήτημα, ωραία τα έλεγα, αλλά δεν έλεγα αυτά που θέλανε να διαβάσουν οι καθηγητές, δεν έγραφα εκείνα που οι σαφείς οδηγίες διόρθωσης από το Παιδαγωγικό και Υπουργείο έλεγαν σε, όπως το λέμε στη γλώσσα μας, bullet points. 

Όχι κύριε Ταλιαδώρε, οι μαθητές μια χαρά μπορούν να εκφράζονται, απλά το σύστημα είναι τόσο “χαζό” και τόσο περίπλοκο που προτιμούν να εκφράζονται με συνθήματα, grafiti και την τέχνη γενικότερα παρά με την λεπτεπίλεπτη και στομφώδη -και καθόλου Νέα- Ελληνική γλώσσα έτσι όπως αυτή διδάσκεται στα σχολεία μας σήμερα: 1. Σε ρωτάω κάτι. 2. Θέλω την άποψη σου. 3. Ωστόσο θέλω την άποψη σου όμορφη. 4. Χωρίς να διαφωνείς με τις κατευθυντήριες γραμμές. 5. Θα βαθμολογηθείς.

Οι καθηγητές που έτυχαν σε εμένα τουλάχιστον καθ' όλη τη διάρκεια της φοίτησης μου στη Μέση Εκπαίδευση προήγαγαν μια λάθος -γλωσσολογικά και όχι μόνο- εικόνα της γλώσσας μας. Καταρχάς δεν αποφάσιζαν μεταξύ τους ποιο από τα δυο είναι τελικά ορθό: να μιλάμε την Νέα Ελληνική στην τάξη γιατί αυτή είναι η “σωστή” και γιατί την έχουμε παραμελήσει και χάνεται; Ή να μιλάμε στα Κυπριακά γιατί αυτά είναι ο πολιτισμός μας και χάνονται κι αυτά; Επιπλέον επιδεικνύουν έλλειψη επαγγελματισμού όταν συγχέουν την -νεκρή- Αρχαία με την Νέα Ελληνική.

Προάγεται ο γλωσσισμός, firstly: τα Ελληνικά είναι μια πλούσια γλώσσα (ελεεινό) καμιά άλλη γλώσσα δεν είναι σαν την Ελληνική. Επιπλέον προάγεται η λάθος άποψη για την γλώσσα, ως μια αναλλοίωτη σταθερά αξία του πολιτισμού μας. Ξεχνάμε παντελώς ότι η γλώσσα αλλάζει-εξελίσσεται μέρα με τη μέρα. Φτάσαμε, κατ' εμέ, σε ένα γλωσσικό... “Δεν ξεχνώ” (...και αγωνίζομαι δίχως λόγο και αιτία)

Και τώρα πληρώνουμε τα λάθη μας. Οι χαμηλοί μέσοι όροι των Νέων Ελληνικών είναι ενδεικτικοί και δηκτικοί (αχ αυτά τα λογοπαίγνια). Αν εξαιρέσουμε την υπαρξιακά στατιστική τους ύπαρξη μπορούμε να πούμε ότι είναι απόδειξη ότι η διδασκαλία της επίσημης γλώσσας του κράτους -και της μητρικής για τους περισσότερους μαθητές- είναι κακή, και ποιοτικά και ποσοτικά. Οι Παγκύπριες εξετάσεις (η κορυφή της αξιολόγησης της Μέσης) είναι για κλάματα, και ειδικά στα Νέα όπου τόσο το κομμάτι με τα λογοτεχνικά κείμενα όσο και η έκθεση ιδεών είναι “κενόδοξα”.

Επιπλέον δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο ύπαρξης της αναγωγής. Αδυνατώ. Οι βασικές αρχές της “αξιολόγησης” είναι η αξιοπιστία και η εγκυρότητα. Φτάσαμε, με την αναγωγή, σε ένα νέο επίπεδο αξιολόγησης: την Ψευδο-αξιολόγηση. Που είναι η αξιοπιστία; Που η εγκυρότητα; Έχουμε ένα μάτσο ψευδο-στατιστικά στοιχεία τα οποία όχι μόνο είναι πλασματικά, είναι το εισιτήριο του μαθητή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παράλογο enough. Επιπλέον, πείτε μου, η μαθήτρια ή ο μαθητής που πήρε 20 σε όλα (υπάρχουν και αυτοί οι μαθηταί για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο) θα τύχει αναγωγής; Γιατί όχι; Δεν είναι άδικο, προς τους μαθητές του 19 και του 20;

Η κατάταξη μαθητών και η αντιστοιχία τους με ένα αριθμό δεν έχει σκοπό την μάθηση, νομίζω όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό. Και οι Παγκύπριες είναι εδώ για να μας θυμίζουν τη βαθμοθηρική “διάθεση” της Εκπαίδευσης στην Κύπρο, όπου -και καλά- μόνο οι καλοί μαθητές (ήτοι ανταγωνισμός στο έπακρον) περνάνε στη τόσο Ανώτερη-Ανώτατη Εκπαίδευση.

Ο τρόπος να αυξηθούν αυτοί οι Μέσοι Όροι είναι απλός: Στροφή στον μαθητή. Ας δώσουμε λίγη προσοχή και στους μαθητές εκείνους οι οποίοι παραδίδουν το γραπτό άλυτο και βαθμολογούνται με μονάδα γιατί προφανώς δεν τους απασχολεί όλο αυτό. Ας δώσουμε κι άλλη προσοχή στους όχι-και-τόσο-καλούς μαθητές και ας τους βοηθήσουμε στην τάξη πρακτικά να γίνουν καλύτεροι. Και ας μην ασχολούμαστε με εκείνο το παράθυρο του Καβάφη στο Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και τι θέλει να πει ο ποιητής (spoiler: δεν έχει να κάνει με τη σεξουαλικότητά του).

Μια άλλη βασική αρχή της αξιολόγησης είναι η ανατροφοδότηση, feedback που λένε και στο χωριό μου. Πρώτον όταν ο μαθητής-φοιτητής λύνει ένα γραπτό οφείλεται να του παραδοθεί διορθωμένο για να δει τα τυχόντα λάθη του. Επιπλέον ας ζητήσει το Υπουργείο και η Υπηρεσία Εξετάσεων ανατροφοδότηση από τον άμεσα ενδιαφερόμενο, τον μαθητή... με την πιο απλή μορφή της, με ανώνυμο έντυπο (στο τέλος των εξετάσεων, με προαιρετική συμμετοχή αρχικά νοουμένου ότι θα τους εξηγηθεί η σημασία της ανατροφοδότησης).

Τέλος θεωρώ άδικο τα κριτήρια των Πανεπιστημίων να είναι απρόσωπες εξετάσεις -οριστικές- με κλειστού τύπου και ψευδο-ανοικτού τύπου ερωτήσεις. Πρέπει να γίνει τουλάχιστον από πλευράς Πανεπιστημίου Κύπρου συνδυασμός μεθόδων αξιολόγησης, όπου ο υποψήφιος φοιτητής, θα κρίνεται όχι απόλυτα από τον βαθμό της εξέτασης αλλά με τέτοιο τρόπο που θα μετράται ποιοτικά και ποσοτικά η γνώση του. Επιπλέον μην ξεχνάμε την αυτοαξιολόγηση (καθόλου καινούργιο φρούτο) στην οποία δεν δίδεται καμία βαρύτητα στην Κύπρο.